देबकोटालाई बिन्ती पत्र


भूपेन्द्र महत

आदर्णिय गुरु देबकोटा ,जदौ !
मनभरी देश दु:खी रैछ आराम छु भनु कसरी
छातीभरी माटो रोइ रहेछ आनन्द छु भनु कसरी
बरु ,
कट्कट्टिएको रगतको छिटामा
आंसुको थोपा घोली ,यो पत्र लेखी राछु
अनगिन्ती अनुउत्तरित प्रश्नहरु, यो पत्रमा सोधि रहेछु
ब्रुजुकहरु उपबुज्रुक भएको ठाउँमा
अन्योल र संत्रास निबारणको ,उपाय मागी रहेछु
आशा छ मलाई न्याय गर्नु हुनेछ
दिल र जातको समायोजना हुन्छ कसरी ?
धन र मनको मिलन हुन्छ कसरी ?
हुलहुल टाउकाहरु
बिचरामा बिचलन भ'का हुन कि
गूदी सकिएर रन्थनिएका हुन कि
जातिय भेदको नारामा भुल्लिन्छन टाउकाहरु
राजनीतिमा झुत्त्तिन्छन टाउकाहरु
हुलहरु मोर्चा भए ,हुलहरु संघ भए ,हुलहरु संघठन भए
हुलहरु तराइ भए ,हुलहरु पहाड भए ,हुलहरु शहर भए
हुलहरु जज्लपा भए ,सबेरो भए ,खै के के भए
तर हुलहरु कहिले नेपाली भएनन किन ?
हुलहरु कहिले नेपाल भएनन किन?
शायद ,
बिचराकै अनिकाल परेको हो कि
सोचकै खडेरी परेको हो कि
बिखल्बन्धमा परेको छु म त
हजुर जस्तो ,
नोकोटिनको सर्कामा बिचारको मुस्लो उडाउन सकेन
चुरोटको बट्टा, भित्ता कतै, कसैले सोच खोप्न सकेन
बरु ,जिलेटिनको धुँवामा बारुदको कथा लेखे
बुद्धको कांखमा बाँझलाई शरण दे
छटपटाएर शान्ती रुदा
फट्फटाएर परेबा रुदा
टाउका टाउकाहरु शर ताजको सतरंज खेले
किन ?
किन?
घरदेशका नंग्रा परदेशमा पलायन छन
आफ्नै घरगाउका बाटाहरु बिराना छन
सांध सिमानामा पनि चन्द्र सुर्य लत्रिएका छन
बांकी बचेँको सगरमाथाको टोपी पनि
लाजले झुकेर कोशीमा बगेको छ
स्वाभिमानको टाल्नै नसकिने भ्वाग परेको छ
किन ?
सबाल मात्र उठाउने म पनि लांछी छु शायद
यसैले उडी चन्द्र छुने लक्षय लिन सकिन
यसैले ,
आफ्नै माटोलाई अन्याय गरी पसिना बेची रहेछु
आफ्नै टोपी लुकाएर आँफैलाई साटिरहेछु
थाहा छैन,भडकिएको हुँ कि भडकाईएको हुँ
आफ्नै भेष भुषा भुलेर उधारोमा बाँचिरहेछु म
तेसैले ,
म जस्ता कायरहरुको बुद्धिको बिर्को खोल्न
भडकिएको टाउकोमा गिदी भर्न
हजुरलाई बिन्ती गर्छु
एक चोटि फेरी आँखा उघारी हेर्नु पर्‍यो
फेरी एउटा अर्को जन्म लिनु पर्‍यो
बरु सकिन्छ भने साथमा
हजारौं दुर्योधन र दुशासनलाई सुधार्न
एउटा बिदुर लिएर आउनु पर्‍यो
हजारौं राबण र कुम्भकर्णलाई बुँझ्याउन
एउटा राम लिएर आउनु पर्‍यो
किनकी ,
यहाँ धेरै रहरहरु बाँझो छ
र धेरै बिबेकको खाँचो छ
फेरी
दिल र जातको समायोजन पनि त गर्नु छ
सांग र सिस्नोको आनन्दिको बयान पनि त कोर्नु छ
मन र पनलाई पनि त गाँस्नु छ
तेसैले मेरो बिन्ती ,
एउटा मुनामदन फेरी कोर्न आउनोस
एउटा नयाँ सोच फेरी फोर्न आउनोस
जहाँ सुनको थैला भन्दा आनन्दी मनको आकार होस्
जहाँ मुर्ती र मन्दिर भन्दा श्रम र शिपको आधार होस
घात र प्रतिघातको हाट भन्दा सदभाबको चाँदर होस्
हजुरको आग्याकारी चेलो
बर्जस्वाँठ

माटोको नयाँ गीत गाउँदै छु


राजेश राई

यो गीत गाउँदा गाउँदै
वा गाई सकेपछि
म यो राष्ट्रको लागि
बिखण्डनकारी
अराष्ट्रिय
अथवा आंतककारी बन्नेछु
मेरो टाउकोको मुल्य तोकिने छ
र फरमान आदेशहरु जारी हुनेछ, मेरो नाउँमा
सम्भवत मेरो आफन्ताहरु माथि पनि
यस्तै आदेशहरु जारी हुनेछ
मेरो जस्तै थेप्चो नाक र चिम्सो आँखा हुनुले
म मारिन सक्छु
मेरा आफन्ताहरु मारिन सक्छ
तर म मारिए पनि
मैले गाएको गीत सुनेर
धेरै गामबस्तीहरु जुरुक्कै उठेर
यो राष्ट्रसगँ
इतिहास फिर्ता माग्ने छ ,
ओढेको आकाश र टेकेको धर्तीको
जितेर हार्नुको पीडा सुनेर
जितेर नजित्नुको दुःख बुझेर
चोमोलुङ्गमाका फेदीका गामबेशीहरु
नयाँ मुन्धुमहरु फलाक्दै
फेरी मैले जस्तै गाउने छ
जबरजस्त खोसिएको इतिहासको गीत
जीतेर इतिहास नमागेको गीत
र अब फिर्ता माग्नु पर्न माटोको गीत ।
त्यासैले मसगँ मृत्यु हारीसकेको छ
मैले मृत्युसगँको युद्ध जितीसकेको छु
र म गाउँदै छु
मैले ओढेको आकाश
र टेकेको माटोको एउटा नयाँ गीत ।
धनकुटा

पागल मान्छेको कुरा


स्यानु पाईजा

दया मरेको बस्तीमा
माग्नेको जन्म नहोस
आज खाए पछि भोली
के खाऊ कसैलाई नहोस
मलाई त यस्तो लाग्छ,
सबैको आफ्नै धर होस
बारीहरु बाँझो नरहोस
अब कोहि मुग्लान नपसोस
पैसाको समान मोल होस
डलर, यूरो, येन अनेकन
नाम होईन एऊटै नामहोस
सन्सारै भरि एउटै दामहोस
कसैले मलाई सोध्यो ?
के त्यसो भए बिश्व
एउटै मात्र देश होस त ?
यो पृथ्बी एउटै हो
देश अनेक भए पनि
जाती सबै मानव होऊन
मानबता सबैको धर्म ।
बन्जर बनेर मेरो देश माटो
बिदेशका गल्लीहरु सफा नहोऊन
कसैले भन्यो बिचरा
मान्छे बौलाहा भयो
पागल मान्छेको कुरा००००!

पात्लेखेत-७ म्याग्दी

कमरेड गोपाल किरातीलाई मन नपरेको हङकङ


टंक सम्वाहाम्फे

कमरेड साईला दाईलाई
हङकङ मन परेनछ
त्यसैले त वमन गरे विष
सार्वजानिक कार्यक्रममा
माननिय मन्त्रि ज्यूवाट
त्यसो नहुनु थियो
तर भैदियो त्यस्तै त्यस्तै

माननिय मन्त्रि ज्यूले
सम्वोधन भाषणमा भन्दै थिए
हङकङमा मेरो अपमान भो
किनकी आयोजकले थाहा पाएनन्
कि मेरो गोजीमा
फुटेका कौडी सम्म छैन भनेर
र व्यवस्था गर्नुपर्थ्यो
चौरासी व्यञ्जन
पाँचतारे होटलको वास
सवारी साधनको लागि
मर्सुडेज वेन्चकार
र माननिय मन्त्रि ज्यूले उड्ने
नयाँ हवाईजहाज
स्वागत सत्कारको लागि
पञ्च कन्या
र गन्यमान्यहरु
ती सवै सवै थिएन
त्यसैले मलाई हङकङ मन परेन
अव देखि हङकङमा
मलाई ल्याउँने चेष्टा नगर्नु
रहरै रहरको कार्यक्रम गर्दै नगर्नु
रोष्टममा चोर औंला ठड्याउँदै
प्रष्ट्याए
कमरेड साईला दाईले
कमरेड गोपाल दाईले
कमरेड किराती दाईले

हिजो जंगल पस्दा
भोकभोकै हिडेको कथा
मन्त्रि भएको भोलिपल्टै भुलेछन्
कुन्नी आफ्नो कथा भुले झैं
जातिय स्वायत्तताका कुराहरु भुल्ने हुन् कि ?
राज्य पुनर्संरचनाका कुराहरु विर्सीने हुन् कि ?
आफ्नै मन्त्रालयको उपहास गर्ने हुन् कि ?
त्यो त मन्त्रि ज्यूको कार्यकालमा
हेर्नै पर्ने भएको छ
सम्विधान नवनुन्जेल सम्म
पर्खिनै पर्ने भएको छ

गोपाल खम्वु दाई
मन्त्रि भएपछि
जनादेश पालना गर्नु पर्छ
जनताको कुरा सुन्नु पर्छ
जनभावना वुझनु पर्छ
एउटा जड्याहाले आफ्नो रिस पोखे झैं
रोष्टमवाट रीस पोख्दा
कस्लाई पुग्यो होला चोट ?
कस्लाई लाग्यो होला खोट ?
सम्झीनु भोलि कस्ले देला भोट ?
कमरेड साईला दाई
होसीयार
मन्त्रि भए भन्दैमा
नवोल्ने कुरा वोल्नु भएन
दुनियाको अगाडी आफ्नै पोल खोल्नु भएन
त्यसैले मन्त्रि खम्वु दाई
अन्याय गर्नु भो
हङकङका नेपालीहरु माथि
हामी त्यो सहन सक्दैनौ
मन्त्रि ज्यू
तपाई हङकङ आएर के हुन्छ ?
तपाई हङकङ नआएर के हुन्छ ?
आखिर केहि हुदैन
आखिर केहि पनि भएन
मात्र हङकङको विकास देखेर दंग पर्नु भो
मन्त्रि ज्यू
अव जंगलमा वोल्ने भाषा
शहरमा वोल्नु भएन
आफ्नो हैसियत आफैले खोल्नु भएन
मौका सधै सधै आउँदैन
आएको वेला देश जनताको सेवा गर्नुहोला
हामी त अव देशको पुनर्संरचना चाहान्छौ
हामी त अव जातिय स्वायत्तता चाहान्छौ
हामी त अव संघीय शासन चाहान्छौ
हिजो त्यहि कुराको वकालत गरेर
हिडेको मान्छेले
आजै कर्तव्य भुल्नु भएन
जनताको विश्वास कुल्चनु भएन
तर कमरेड साईला दाई
हङकङमा तपाईले
साह्रै अपशब्द वोल्नु भो
आफ्नै भेद खोल्नु भो
आफ्नै हैसियत देखाउँनु भो
किनकी ती सवै मन्त्रिले वोल्ने कुरा होईनन्
मन्त्रिले गर्ने कार्य होईनन्
गोपाल खम्वु दाई अव देखि
आफ्नै किराती दाजुभाईहरुको
अपमान नगर्नु होला
गोपाल खम्वुको विरुद्घमा
अरु गोपाल खम्वुहरु आउँन सक्छन्
अरु गोपाल खम्वुहरु धावा वोल्न सक्छन्

त्यसैले सावधान हुनुहोला
आफ्नै वोलीवाट
आफ्नै हैसियतवाट
आफ्नै मन्त्रि पदवाट
किनभने मन्त्रिले वोल्नु
र एउटा वहुलाले वोल्नु
एउटै भयो भने के हुन्छ ?
कमरेड चिन्तन गर्नुहोला
हामी त सच्चा किराती भएको हेर्न चाहान्छौ
हामी त सच्चा मन्त्रि भएको देख्न चाहान्छौ
हामी त गणतन्त्रवादी भएको देख्न चाहान्छौ
जंगलवाट घर आए पछि
जंगलको कुरा नगर्नु होला
घरमा घर कै कुरा गर्नुपर्छ
अलिकति सभ्य भएर वोल्नु पर्छ
अलिकति सामाजिक भएर वस्नु पर्छ
तर मन्त्रि साईला दाई
तपाईले त हङकङमा
उत्पातै गर्नु भो
हामीले सोच्दै नसोचेको
अपशब्दहरु पो वोल्नु भो

गजल


बसन्त मोहन अधिकारी

भोटको जोडले बन्छ रे मान यो ।
कारमा बारमा जान्छ रे खान यो ।

गाँसमा, वासमा आँशु भै हातमा
आजको साथमा मान भो वान यो ।

भिरमा, तिरमा, शिरमा गिद्ध भो
बुद्धको शान्ति नै भङ्गको शान यो ।

क्षारमा, मारमा मानवै पाइला
आउँदै गर्दछौं शिनुको थान यो ।

लोभमा मोहमा कर्म भै पापको
आउँछे मान त्यो प्राण नै लान यो ।

थलीएको गोर्खाली इतिहास


नरेश काङ्गमाङ्ग

प्रत्येक छुट्टीमा,
लाहुरे घर फर्कन्छ ।
म्लेच्छ संग उठबस भयो भनेर
पानी पतीया गरिदिन्थे बोर्डरहरुमा,
देशका शासकहरुले
गाउँ गाउँमा जातीय मिथकहरुले छर्की चोखाई दिन्थे
उसका बहादुरीहरु..........
चोखिए कि चोखिएनन्
निलो गाढा र रातो रङका रिवनले झुन्ड्याईएका
रसियन गनको कासको धातु
भिक्टोरिया क्रसहरु.......
सरदारस बहादुर र बहादुर तक्माहरु
आई. ओ. एमहरु
कृमियन युद्ध
स्तुपल युद्ध
भोगेरघाटी
चरेसिया र काबुल युद्धहरु....
खुदादत खानको बीरता होस या
कुलबीर थापामगरको
दोस्रो बिश्व युद्धमा पूर्खाहरुको
मौन धारणहरु
पुरै दुइ हप्ता लाग्छ,
सम्झनमा पूर्खाहरु......
यसरी लुकेर बाँचेका छन्
कफीन बिहिन चिहानहररु..........
फाक्सुसार्ट र निगालापानी गाउँ
कुलबीर थापा मगर
फोक्सीङ अल केफर र कर्ण बहादुर
रस - इज -जोई ट्युनिसीया,
अर्जिया सुम्साको
लाल बहादुर भि.सीको तितो कथा
वारपाक गजे घले र चीन हिल्स बर्मा फ्रन्टको अनुहार
घाईते गन्जु लामाको मायाको साङमो सिक्किम,
निङथोङखोङ गाउँ
राणको हुकुमी उर्दी
गल्लावालको साथमा लाहुर लागेर
भोगाङ रेलको लिकभरि
तुलबहादुर पुनले गरिबी बिछ्याउदै बिछ्याउदै लडे ।
आपस्वारा ओखलढुङगाको
बहादुर अगमसिं र्राईको
ओखलढुङगा ठूलो छ कि
सिद्धिचरण श्रेष्ठको ओखलढुङगा ठूलो छ ?
बिशेनपुरले भन्ने छ कि कविताले भन्ने छ ?
भिसी भानुभक्त बाजेले हुर्केको फाल्पु गाउँ गोर्खा र
स्नोडेन पूर्वको वर्मा एउटै माया होइनन् ।
दाहखानी चितवन गाउँ
लछुमन गुरुङ र इरावती नदी किनारको
टाङडाको बहादुरी सम्झनाहरु पनि
एउटै होइनन् ।
रम्घा गाउँ तनहुँ
भानुभक्त आचार्यको
कुवाको कथा भन्दा
फल्टै कथा बाँचेको छ तनहुँ कै
भि सी नेत्र बहादुर थापा मगर संग
बिशेनपुर पहाडै पहाड वर्मातिर लम्कदा
झस्काई दिन्छ ती कथाहरुले ।
सान मारिनो राज्यको दादा
नम इटाली
सेर बहादुरको रगत र पसिनाहरु
सम्भोग गरेका छन्
घलेछाप गाउँ मानेर
थमन गुरुङको मायाको गाउँ
सिङला गोर्खा
परिकल्पना गरिएको उहाँको फोटो
अनुहारमा बीरता र के के - के के छापिएका छन् ।
मोण्टेशान वार्तालो इटालीको लडाईमा
हुर्केका छन् वा छैनन्
भि.सि पदकका सन्तानहरु..........
राम बहादुर लिम्बू र च्याँङथापु पाँचथर
सारावाक बुर्नियोको गर्मीमा
हाँसेर त लडेनन् होला ,
र रोएर पनि लडेनन् होला ।
भिसि पाएर बाचेका र युद्ध जीतेका गोर्खा साथीहरु.........
हामी केका लागि लड्यौ ?
हामी कस्का लागि लड्यौ ?
हामीलाई कस्ले लड्न पठाए युद्धमा ?
-
द्रष्टब्य -
म्लेच्छ - पानी पतीयाले चोखाउने काम
खुदादात खान - भि.सी पाउने पहिलो भारतीय सिपाही
कुलबीर थापा - भि.सी पाउने पहिलो नेपाली सिपाही
फाक्युर्सार्ट - फ्रान्सको एक स्थान
अल केपर - प्यालेस्र्टाईनको एक स्थान
रर्सर्.इज.जोई - ट्युनेसीयाको एक स्थान
चिनहिल्स् , भोगाङ, विशेनपुर,स्नोडेन,टाङडा - वर्मामा पर्ने बिभिन्न स्थानहरु
निङथोङखोङ - वर्माकै दक्षिणी भेगमा पर्ने एक गाउँ
सानमारिना र मोण्टेशान वार्तोलो - इटालीमा पर्ने स्थानहरु
शरावाक - बोर्नियोको जंगल

मार्च७, २००८ यूके akangmang@hotmail.com

नयाँ इतिहासको जन्म


आचार्य प्रभा

नयाँ इतिहास जन्म दिनेहरु हो
सारा संसारलाई चकित गरी
नयाँ जन्म लिएकाछौ ,
त्यसैले.......जन्मेको सारलाई
सार्थक गर्न तिमीहरुले
नयाँ पालुवाको श्रीजना
गर्नुपर्छ
नयाँ बिहानिको ढोका
उघार्नु पर्छ
जुन बिहानिको प्रतिक्षामा
सारा मन ,मस्तिष्कहरु
अध्यारोमा काला रातहरु
भोगिरहेका थिए
अब........तिमिहरु संसारकै
पाले अनी रक्षक भएर
जन्मेकाछौ
त्यसैले उत्साहित बन
अध्यारो कोठामा उज्यालो छर्न
अनि........ दह्रिलो रक्षक बन्न
अनि मात्र ,
तिम्रो आगमनले प्रतिक्षित मनहरु
प्रफ्फुल्लित हुनेछन
देखाइ देउ नयाँ इतिहासको
पानाहरुमा स्वर्ण अक्षरहरुले
इतिहास भनेको रङ,जाती,भेद ,
धनी,गरीब को संघर्ष मात्र होइन
समानता र सहजता को पनि
लेखिनु पर्छ
संसारभरी शान्ती र सद्भभावनाको
दियो बल्नु पर्छ भनेर

(अमेरिका )
(समर्पित जो ,जो नयाँ इतिहास कोर्न आगमन गरिरहेका छन उनिहरुमा )
रचना ११ -०४ -००८-( ८ बजे साँझ मंगलवार )