परित्याग-प्रतिक्षा


टंक वनेम

बैँस ध्वाँसे फर्सीको फूलमा रंगिन्दा
भुनभुनाउँदै आयौ
घुम्यौ नाच्यौ
ति म्रा भोका दाँतहरुले
कुन्नी ? के के टोक्यो
जि ब्रोको स्वादले
थाहा भएन के के चाख्यो
सूर्यमुखी खितखिताउँदा
तिमी पनि खुव हाँस्यौ
अनि
पखेट्टा फटफटाउँदै उड्यौ
थाहा छैन
कस्तो फूलको वाशनामा डुली रहेछौ
कस्तो यात्रामा भुली रहेछौ
त्यही बैँस
तिम्रै प्रतिक्षामा मुर्झाइ रहेछ
तर पत्यार लागेको छैना
तिमी त्यही बैँसमा फेरि
त्यसरी नैं
त्यस्तै रहरले उडेर आउँछौ
र भन्छौ
हाय प्रिय !
सूर्यास्तको कैदी हुँदा
धोकाको बीउ रोप्यो भन्छौ भने
तिम्रो परागको सिन्दुर पहिरेर
तिम्रै वरिपरि घुमी रहन्छु ।

यो साल कसरी गयो ?


स्यानु पाईजा

फाईदा र नोक्सानको खाता नै बनाईएन
किन कि यो बर्ष कुनै ब्यबसाय नै गरिएन
कता कति जुलुसमा गईयो थाहै भएन
कहाँ कति चोटी बन्द भयो हिसाबै भएन
कहिले पेट्रोलको लाईनमा बसियो
कहिले ग्याँसको लाईनमा
कहिले मुबाईलको सिम किन्ने लाईनमा
कहिले मुबाईलमा टेलीकमको दिदी बोलेको सुनेर बसियो
भनौ भने यो साल आधा नै लाईनमा गयो
कहिले कोशी डुबेको टिभी मा हेरियो
कहिले नेपाल खुम्चीएको समचार पढियो
कहिले एमाले र माओबादीको बहर जुझेको हेरियो
कहिले स्यालले कुखुरा ढुके झै, झाडीमा लुकेको हेरियो
अल्छीहरुले लुट्ने जाँगर निकालेको देखियो
कायरहरुले कुटने साहस जोडेको देखियो
सासले बोल्नेहरु फेरि गर्जेको देखियो
आश गर्दा गर्दै सास जाने हाम्रो नयाँ नेपाल देमो देखियो
मरेको समचार सुनाउने टिभीले लुटेको समचार सुनायो
कामदारले मालिक कुटेको समचार सुनायो
केहि उपलब्धि नभए पनि धन्य हो बाँचियो
नयाँ साल र नयाँ आश्पासन पाउन लाई बाँचियो
नयाँ सालको शुभकामना पाउने र दिने मा परियो
केहि उपलब्धि नभए पनि धन्य हो बाँचियो
नयाँ सालको शुभकामना


पात्लेखेत-७, म्याग्दी

म साहित्यकार हुँइन


आचार्य प्रभा

साहित्यको छात्तिमा
एउटा तस्बिर टाँस्दैमा,
भावनाका लहरहरु खाली कागजमा छर्दैमा
म साहित्यकार हुन सक्दिन /
'साहित्य' त दिब्य ज्योति हो
यस्ले सारा अन्धकारलाई हटाउन सक्नुपर्दछ
नत्र ---साहित्यको औचित्य नै के रहन्छ र ?
शब्दहरुलाई बेढंगले उनेर कोर्दैमा
म कबी हुन सक्दिन
यो केवल साहित्यको ''ताते ताते ''
बामे सराइ मात्र हो
यदी --- यसैलाई पूर्णता ठाने भने
म ---साहित्यको पलायनतातिर धकेलिनेछु/
'कबि''कबिता'हुनुपर्दछ
'कबिता' 'कबि',
तब मात्र कबिता बन्छ
नत्र ---कबिताको अर्थ नै के हुन्छ?
यो त केवल सहि कबिहरुको
अपमान मात्र हुन जान्छ
जस्ले ---सेत्ताम्मे केश फूलाएर
कबि बन्ने प्रेरणा पाएका छन /
हो ---त्यसैले म भन्छु
शब्द र भावनाको थूप्रो मात्र
साहित्य र रचना बन्न सक्दैन
कलमको दौडाइ मात्र पनि
साहित्यको पाना बन्न सक्दैन
त्यसैले---म कबि हुँइन
केवल अग्रजहरुको अनुयायी मात्र हुँ /

(अमेरिका )

गजल


बसन्त मोहन अधिकारी

कति आए कति गए नँया सालहरु ।
सालै पिच्छे बढायौ लासका खालहरु ।

हत्या हिंसा सधै गरि घर आँगनमा
जमे यहाँ रगतका सधै तालहरु ।

अझै गर्छन् रुवाँवासी रोग भोक लागी
ज्यूँको तिहुँ राखि राख्यौ यी बेहालहरु ।

शिविरमै सिरेठोले ज्यान लिने भयो
बर्षौ सम्म फेरीएन मेरा पालहरु ।

मेरा लागी हैन रैछ युद्ध हत्याहरु
देखे मैले यहाँ चाल्ने सबै चालहरु ।

दया माया गर्ने मन कतै रैन रैछ
सबै हिड्छन् मान्छे मार्ने थाप्दै जालहरु ।

यि पापीका हातबाट यहाँ मर्नु भन्दा
चाडै आउँ मलाई लिन हे कालहरु ।

गजल


भूपेन्द्र महत

कस्ले लायो साँद आज, भुत्ते पनि छुरा भएछ
कस्को आड पायो कुन्नी लुते पनि सुरा भएछ

खरिद बिक्रिको पसलमा के के मिलथ्यो कुन्नी
सपना बेच्नेको उधोग धन्दा पनि पुरा भएछ

माया हो कि दया, सदभाब भनेर जताउथे
आर्का मुटु के भर थ्यो र,फेरी टुहुरा भएछ

बल्ल बल्ल लाँको बाली हात मुख जोर्न पनि
खडेरिमै चर्को घाम,आशा जती झुरा भएछ

ढोगी जोगी कस्ले चिन्यो,गेरु बस्त्र अस्त्र थियो
दर्शन बाँडे भनी सुन्थेँ, बुद्ध पुर्ने कुरा भएछ

Ice Travel


Ningwa Shakti Limbuu

If I could the travel
the oceans blue,
these are the things
that I would do :
Fly with puffins
under the sea.
Drive with seagulls.
Fish for my tea.
Cling to the tail
of a rolling whale.
leap with doiphins
in abuffeting gale.
Soar with an eagle.
Hunt with ashark.
frolic with seals.
Fly home before dark.

यो कविता एजुकेशन डिपार्टमेण्ट हङ्गकङ्गद्धरा गत ०८ डिसेम्बर २००८ को दिन सिटिहल, सेन्ट्रलमा प्रत्येक विद्यालयबाट प्राथमिक तहका एक जना पुरुष विद्यार्थीले कविता वाचन गर्ने प्रतियोगितामा (poem speech compitition)उत्कृष्ट टप १० भित्र छनौट भएका थिए । यसको बिशेष्ता कविता वाचन गर्ने नेपाली केवल यिनि एक्लो थिए ।

नेपाल आमा


सोम थापा

नेपाल आमाको मातृभूमी
नेपाल आमाको मातृभूमी नै
बुद्धको उपदेश शान्तिको देश भनेर संसारले
नै चिनीरहेका छन्
तै पनि रोइरहेकी छिन् नेपाल आमा
'' नरोउ पनि कसरी”
आफ्नै मातृभूमीमा आफ्नै दुखि सन्तानहरुको
रगतको आल बनेको देखेर
नरोउ पनि कसरी नेपाल आमा
आफ्नै घर आगनमा आफ्नै सन्तानहरुको विभत्स लास भेटेर
त्यसैले त भनेकीछीन् नेपाल आमा
छोडि देउ ति सबै द्धन्दहरु आखिरी के नै
पायौ रगतको खोलो वगाएर
अव त त्यति वनाउछौ विटुवा (सधैं सधैं
सिन्धुरको थोपा पखालेर !
त्यसैले त रोइरहेकी छिन् नेपाल आमा
नरोउ पनि कसरी
तिनै अनाथ बाल बालिकाहरुको र तिनै
विटुवाहरुको र पिडाहरुलाई छातीमा राखेर ।

हङ्गकङ्ग

राष्ट्रीय गान


आचार्य प्रभा

सगरमाथा शिर हाम्रो,अन्नपूर्ण छाती
मकालु र लाम्टाङ हिमाल बस्छन शिरमाथी ---

पशुपती पुज्ने थलो,आस्था भद्रकाली
एकचित्त ध्यान दिइ पूज्छन गोरखाली ---

स्वयम्भु र दक्षीणकाली भाक्ने सबको थलो
मनकामना,पन्चकन्या गर्छन् सबको भलो ---

स्वयम्भु हो हामीसबको दुई आँखाका नानी
फेवाताल,रारा दह तिर्खा मेट्ने पानी ---

माछापूछ्रे,कन्चनजङा स्वाभिन हाम्रो
सुन्दरिजल रानी बन छन अत्ती राम्रो ---

लालीगुराँस,डाफे र खुकुरी हो निशान
दौरा,सुरुवाल ढाका टोपी नेपालीको पहिचान ---

चन्द्र,सूर्य ध्वजा हाम्रो बिरताको गाथा
सबैभन्दा प्यारी छिन् हाम्रै धर्तिमाता
---
(अमेरिका )

सपनाको लाश


वैरागी काईला

मेरो हजुर
सपना त रातभरिलाई हो !
गञ्जी र कमेजले ढाकेको
स्याल र फ्याउराले मात्र
अपशकुनको आवाज कराउनलाई
सम्साँझै बास बस्ने
गाउँभित्रकै यौटा बुढो ओढार- हाम्रो छात्तीलाई
अफिसको फाइलको बिटाले
अरुप्रति नदेखाई नहुने
लोकाचार र बाध्यताको धर्मसंकटले
हिर्काउँदै निर्ममतापूर्वक ....
मुख पनि नधोईकन
आफ्नो आदिम अनुहार
टेबलका ऐनामा हेरेपछि
एकजना आफूलाई त साँच्चो भन्नुपर्छ
सपना त रातभरिलाई हो !
सपना त रातभरिलाई हो,
न्रि्रा नटुटेसम्म,
बिम्झिने बित्तिकै
अज्ञानको अन्धकारबाट
सखारै सूर्य मन्दिरमा
कन्ये केटीहरुले चढाउने फूलसित
आफ्नै हातले पनि चुँडिदिनु पर्छ !
-जस्तो कि आज पनि मैले
हजुरको निम्ति भनेको मेरो मायालाई
पर --------डीलमा गाडिदिएको छु
आमाबाबुको निम्ति बलिदिएको मेरो माया,
भन्दछन्......
त्यहाँ फेरि चमेलीको बोटमा उम्रिएको छ !
मैले पनि कति खेप पहेँलो फूलको सपना पाएकेा छु ---
आजकल
आफ्नो लागि कम र अरुको लागि धेरै
बाँचिदिनु पर्ने यो जिन्दगी !
यो जिन्दगी यौटा अनुष्ठान हो !
हो, महत् अनुष्ठानको सार्थकतालाई
इतिहासमा
जीवनको बलिको दान चाहिन्छ !
ठीक हो,
हामीलाई जीवनभर तर्साउने छन्
ओछ्यानमा रातरातभरि
अतृप्त आत्माहरुले,
अनि बिहानपख
रोईराख्नेछन् रगतका आँशु कर्कलाको पातमाथि
बलि दिइएका परेवाका बचेराहरू -
कलिला कलिला हाम्रा सपनाहरूले !
तर जिन्दगी अनुष्ठान हो !
जिन्दगीको इमान राखिदिनु पर्छ !
हामीले मुठ्ठी खोलेर बाँचिदिनु पर्छ !
सि ग्रेटको खरानीसीत
टक्टक्याएर सिरानी र सिरकबाट
कतै छरिएका सपनाका अबशेषहरु
कोही डढिसकेका
कोही भाँच्चिएका
पुतलीका पखेटाहरु !
जो रातभरि लालटेनमा झुत्तिएका थिए,
पर------डाँडाको उताबाट
रगतमा चुर्लुम्म हात डुबाई
डकार्दै, टाउको उठाइरहेको सूर्यलाई,
आधि पर्दा बन्द झ्यालबाट हेरेर
चुपचाप, विवश !
उफ् ! पाइला पाइलामा
लोकाचारको पैतालाले कुल्चिदै प्रत्येक बिहान
जिन्दगीको,
मानिसले सपनाको लासमा जानुपर्छ !
प्रत्येक मानिस एक्लो मलामी हो !
प्रत्येक मानिसले

उभौली

कञ्चन लिम्बू

बर्खे भेल
उर्लेर गडगडाउँदै
उँधो-उँधो बग्दै आउँदा
संघर्षशीलहरुको
एउटा ठूलो दस्ता बनाएर
उभौलीमा
पहाड जत्रै विराट संघर्ष बोकेर
नदीको वेग,
पानीको उल्टो धार
केही नभनी
उकालै उकालो चढिजाने
संघर्षशील माछाहरु,
तिनीहरु
मानव सभ्यतामा पूजनीय हुन् ।

मुन्धुमले भन्छ,
मुन्धुमले भन्छ,
अक्वानामा
तिनीहरुले
पातालमुनी बसेर भुइचालो ल्याउँछन् ।
सृष्टिको बेला
पातालमुनीको विशाल चट्टानी प्लेटहरु
तिनिहरुले हल्लाउँदा
धर्ती फाटेर जल उम्रियो
जल सिचिएर
जीवन, वनस्पतिहरुको सृष्टि भयो
नदी बन्यो, माटो बन्यो ।

खै कुन अज्ञात चैतन्य हो त्यो
निरन्तर संघर्ष गर्न सिकेका तिनीहरुले
झन भेलबाढीमा
ठाडो पानीको बेगमा
उकालो पो चढ्न सिकेछन् ।

हामी,
उँधो बगाएर
उँभो खोज्ने मति भएकाहरु
हामी उकालो चढ्न कहालिनेहरु
प्रकृति विर्सेर
चन्द्रमा टेकेको फुर्ति लगाउनेहरु
चिप्ले ढुङ्गाको धारैधार
पल्र्टाई जाने पानीको बेग
त्यो सबै खेप्दै
उभौलीमा उँभोउँभो चढिजाने
तिनीहरुको संघर्षको कथाभन्दा
प्रविधिले सजिएर
चुचुरोमा पुग्नुमा गौरब गर्छौ ।

हामी,
प्रकृति विर्सनेहरु
पानीले बगाउँछ भन्नेहरु
छालले हुत्याउँछ भन्दै
त्यही भ्रममा रुमल्लिएकाहरु
खै त ?
तिनीहरुलाई आजसम्म नदीको कुन बेगले बगायो ?
खै,
कुन छालले हुत्यायो ।

बाध्यता कि बाहाना या चाहाना ???


स्यानु पाईजा

हामीले बयान गरेको अर्को लाँली गुराँशको
फुलहरु बोन्साई मा उकुश मुकुश फुल्दैछ
आधुनिकता भित्र हराएका मान्छेहरुको मोह
गुराँश फुल्ने पहाडहरुमा होईन, गमला मा छ
मानव रहर र परिक्षणमा तड्पीएका बनस्पतिहरु
लिष्ट नै बन्दैछन,
बोन्साई मा फलेका सुन्तला,
कागती, निमुवा, स्याऊ हरु
क्रिसमस मा किनिने गुडलक रुखहरु
महलमा सजिने मनि प्लान्टहरु
तातो पानीको सुगन्ध हरायो रे
सुनगाभा बगैचा मा फुल्दछ
यार्सागुम्बा पनि एक दिन हिमधरहरुमा ऊम्रने छ
बिदेश नपुगि बेरोजगार हुने नेपालीमन जस्तै
बेरोजगार यहाँको जडिबुटी ,बिदेश नपुगेर के गरुन
लाली गुराश बाटै भरि टेकिदा शिव शिव
एक दिन बिदेश बाट आयतित जुसमा
लाली गुरासको लोगो ,रंग र स्बाद भेट्ने छौ,
नेपाली दिमाग मा सृजनाको ठाउँ छैन
हुनेहरुको पनि नेपाल मै पोख्ने मन छैन
धरवार बन्धकी राखेर, बिदेश नुपग्ने गाउँ छैन
एक दिन हामी भन्ने छौ, आफै सँग
कुनै बेला मेरो देश थियो,
आफ्नै घर थियो, हलगोरू र बारीको मालिक थिए ।
ऊहिले गरिब मालिक थिए
अहिले धनी / गरिब नोकर छु ।

हरियो वन नेपालको धन


राकेश कार्की

हरियो वन नेपालको धन बनमारा झार भयो
उफ् कस्तो बैराग लाग्यो चुनावमा हार भयो

माईली, रिठ्ठे, मिसेरिया संसद भवन पुगे
पैताला फुटाई हिड्नेलाई पो सररर कार भयो

भत्ता, कमिशन, ऐड बटुल्दै राजमणी सम्म
थुईक्क आफू मात्र छुँटे त्यत्रो फौज पार भयो

त्यो पद त्यो कुर्सी कति ऐस आराम थियो
कता बिसाउँ मोटो जिउ आफैलाई भार भयो

भन्थे गाउँमा सफाया गर्छन शहरमै बस्नु
हारेपछि आफ्नै पाईला खुकुरीको धार भयो

दुई दुई जोडेर पाँच अब शत्ति हुनेले पार्लान्
हरुवाले जोड्दा त ट्याकरया्क्क चार भयो

लस् एन्जेलस्

सुख कहिलै नपाए पछी


पुरुषोत्तम सुवेदी

मलाई शुख चाहियको छैन- थर नै कंगाल भय पछी ।
मलाई सिकारको के खांचो- पेसै चन्डाल् भय पछी ।।

मलाई बस्त्रको के खांचो-शरिरभरी घावै घाऊ भै दिय पछी ।
मलाई के थाह हांसोको -गह भरी आसु भै दिय पछी ।।

मलाई घर महलको के महत्व-कही कतै डेरा नपाय पछी ।
मलाई न्यानोको के आभास- माया कतै नभय पछी ।।

मलाई अन्यायको के खांचो - मुलुकमै न्याय नभय पछी ।
मलाई दु:ख संग के पिडा -सुख कहिलै नपाय पछी ।।

फूल खोज्‍ने भमरा


नरेश माङपाहाङ राई

फूल खोज्‍ने भमरा झै यता तिर आईयो
विष छर्ने साँप जस्‍तो मायालु लाई पाईयो

मोटर साईकल चढि आउदा मुस्‍कान छर्न थाल्‍यो
रित्‍तो खल्‍ती देखे पछी कसिंगर झै फाल्‍यो
भोको माया टार्न लाई यता तिर आईयो
घुर्दै सुत्‍ने सुंगुर जस्‍तो मायालु लाई पाईयो

जीउको लुगा राम्‍रो देखी फर्कि फर्कि हे-यो
पैसा भईन्‍जेल अंगालोमा सर्पले झै बे-यो
मिल्‍ने जोडि खोज्‍दै खोज्‍दै यता तिर आईयो
काठ पसेको मूला जस्‍तो मायालु लाई पाईयो

टाढा हूदा सम्‍झिएर लेख्‍नु चिठ्ठी लेखे
मायालू लाई भेट्न जांदा अर्कै सगं देखे
मनको कूरा पोखुं भन्दै यता तिर आईयो
दुध नदिने भैसि जस्‍तो मायालु लाई पाईयो


फोक्‍स्‍टोन वेलायत
हाल :अफ्‍गानिस्‍तान

जीवन रित्तो रित्तो


आचार्य प्रभा

रोइरहेको आकाश झै भयो यो मन
न त ---खुशिमा फूल्न चाहेको छ
न त हाँसोमा भूल्न सकेको छ
केवल तड्पन छ,जलन छ
ह्रीदयभरी अट्टहास अनी चित्कार छ ,
खै!किन बैरागिएकोछ यो दिल ?
कोलाहल र भिंडमा पनि एक्लिएको छ यो तन /
झुकेको छ नयन सधैं
मौन छ अधर पनि
भन्न चाहेर पनि बोलिहरु प्रतिबन्दित छन आँफै,
सोध्न चाहेर पनि प्रश्नहरु अनुत्तरित छन भित्र भित्रै
खुल्न चाहेर पनि मन
खुम्चिएको छ स्वयम नै
खै !किन हो कुन्नी ?
अल्पपरिचित छ यो ह्रीदय
आफ्नै तन आफ्नै आवाजसँग
शायद आफ्नो क्षितिज टाडिएर हो या ---,
आफ्नी जननीको छायाबाट
ओझेल भएर हो ,
यसैले लागेको छ
केही पाएर गुमाए जस्तो
केही गुमाएर पाए जस्तो
तर ---पनी,
यस्तै आभास भएको छ
सबै शुन्य,शुन्य अनी जीवन नै फगत
रित्तो ---रित्तो /
(अमेरिका )

श्रद्धान्जली शिवलाई


आचार्य प्रभा

हे शिव!
तिमी कुन हत्तारमा थियौ
त्यसैले जिन्दगीको अन्तिम घडीलाई निम्त्यायौ
हावाको बेग झै रफ्तारमा
बहनु पर्ने के त्यस्तो बाध्यता थियो ?
तिमी मीठो अभिष्ट पालेर
बिदेसिएका थियौ शायद ---
अमीट आकाङ्क्षा बोकेर
पर्देसिएका थियौ अवश्य ---,
तर ---कुन दैवको श्राप पर्‍यो
या तिम्रो जीवन लीलाको खेलको
समाप्ती त्यती नै थियो
त्यसैले चडायौ जीवनदान चाडै नै इश्वरलाई /
छोटो आयुको समय
बोकेर आएछौ संसारमाझ
गयौ रुवाइ सबैलाई
बनाइ दुखित आज /
चडाउदैछौ श्रद्दान्जली तिम्री चिर आत्माको लागि
देह तिम्रो माटो भएपनी
अविश्मरणिय रहोस्
तिम्रो मुहारको आभा,कान्ती
अनी मिलोस तिम्रो आत्मालाई
सदा सदा शान्ती /
(अमेरिका) (प्रवासमा अल्पायुमा नै देह त्याग गर्नुभएका शिवलाल आचार्य लाई समर्पित )

बिचरा हजुर आमा बितिछन


पुरुशोत्तम सुबेदी -बेल्जियम

सोलुको नाम्चेबजारमा सगरमाथाको चिसो
सिरेठो संगै बिदेसी पाहुनाको सत्कार गर्दै
पारिबारिक् जोहो गर्दै गरेकी बिशाल मनकी एक
बिरामी सेर्पिनी आमै डक्टरको अभावमा बितिछन ।
मेचीको हरियाली चिया बगानमा चिया टिप्दा टिप्दै
आजीवन ज्याला मजदुरिको भरमा जीवन यापन
गरेकी कुनै दिन नेपाल बन्दले भोको पेटमा पटुका
कसी संब्रिद्धीको सपनामा डुब्दा डुब्दै एउटी लिम्बुनी
आमै अकालमै दोन्दको भुमरिमा सडकछेउमै ढलिछन ।
भोटेओडार देखी बेसी शहर-अंबु खैरेनी देखी घांसी कुवा
कहिले रम्घा -कहिले लिग लिग कोट चेपे कीनार हुँदै
दमौली सम्मको फन्को मार्दै डोको भरी घांस बोकी कहिले
दु:खमा कहिले सुखमा रमाउने घांसिको जस्तो बिशाल
मन भयका अधिकारि र पौडेलनी हजुरआमा हरु बितेछन ।
माछापुच्छ्रेको सितल हावा फेवतालको रमणिय द्रिस्य संगै
पोखरा बजारलाइनै सोभायमान बनाउने प्रबासी छोरानातीको
पर्खाइमा घर चलाऊदै आयकी पुंदी भुंदिकी गुरुङसेनी आमै
कहिले लेख कहिले बेसी खेती किसान गर्दा गर्दै बितिछन ।
बागमतिको सेरो फेरो कहिले पाटन कहिले किर्तिपुर हुँदै
काठमांडौ सहरको दैलो दैलोमा खर्पनमा तरकारी बेच्ने
आफ्नै नातिनिको बेलबिबाहमा पाहुना लाई सत्कार गर्दै
हामीलाई क्वांटी चखाउने दयालु नेवारनि अजी बितिछन ।
पर्बतका गिठा र भ्याकुरको भरमा असिनाको प्रतिकार गर्दा
गर्दै जौ र आलुले बिर्सें पछी मुस्किल संग हुर्कायका बलवान
छोरा र नाती कोही ब्रिटिश कोही इन्डिया लागे-पनातिको
सहारामा आफ्नै श्रीमानको पेन्सन पट्टा सोझ्याउंन डोकोमा
बोकीइ पोखरा जांदा मगरनीआमै बिचबाटो घानरुकमै बितिछन ।

देह ब्यापार आफ्नै पुर्खज पेसा भनु वा उसजुनिको कमाइ भनु
मरेका साशक भयको देशमा भुसतिघ्रे जो आयपनी नाइ भने भोकै
भईने आफु र बतासे छोरी संगै तमसिनु पर्ने के घर के डेरा
कहिले लम्की कहिले महेन्द्र नगर कहिले दांङ घोराही -कैलाली र
कंचनपुर अहिले बांकेको कोहलपुरमा योन शोषण बाट पिडित भयकी
एच आ ई भि एडस बाट ग्रसित बिचरा एउटी बदिनी आमै बितिछन ।
तराइका सम्म फांटमा करेठ र गोवन सांप संगै पौठाजिरी खेल्दै सुर्तिको
खेती गर्मिको बेला सालको छहारि मुनी बसी गाई चराउदै तलाउ झोडमा
ढडिया को पासो जलुकाको मुठो टाउकोमा स्याखु जेठमासको गर्मी भरेको
खुराक गंगटा र घुंगी कुपोसणले बिचरा एउटी थरुनी आमै बितिछन ।
बिहानीको सुर्यकिरण सितको धौलागिरी संग हुबहु अनुहार मिल्ने कहिले
पांच पाटा कहिले माथिल्ला खोर कहिले कर्लिम मलको भारी पटुकिमा
खाजा कोर्काको नानी त्रिखायको भैंसि शुख र दु:खको पर्वै नगरि पालेका
छोरा नाती लियर १८ सालमा चितवन झरेकी धनकी धनी मनकी धनी
संतान कि धनी संस्कार र संस्कृतिकी धनी मिठोबोली कहिलेइ नरिसाउने
जापान स्पेन जर्मन पोर्चुगल बेल्जियम का नाती पनातिको पर्खाइमा
बसेकी चितवन भरतपुर ५ खोरे टोलमा बस्ने यही २०६५ साल मंसिर
९ गतेबिहुं माथिल्ला खोर बाट बसाइ सरेकी चौरासी गरेकी अत्यन्त
दयावान् न रोग न बिमार सुटुक्कइ हाम्रै हजुर आमा बितिछन ।

बसन्त वर्षा


कृष्ण प्रर्साई

संयोग नै भनु,
तिमीसंगको पहिलो भेटमै-
तिमीले मलाई बसन्त हुनु भनेकी थियौं ।
बसन्तको पर्याय-
मलाई काफल र कोइली मनपरे पनि,
राताम्मे गुरासे पाखाले मन छोए पनि,
वर्षाऋतु मन पर्नुमा-
मेरै कमजोरी हुन सक्थ्यो ।
हामी वीचको अन्तर यति नै थियो -
काफल पाक्नु र वैश फुल्नु जस्तै ।
कोइली बोल्नु र बसन्त फल्नु जस्तै ।
त्यस्तै त्यस्ता सम्झनाहरुको ताँतीमा-
मलाई मनपर्ने मनसुनहरु थाती राखेर-
मलाई मन पर्ने बादलका रातहरु छोडेर,
एक दिन मैले एकाएक तिमी मै समाहित हुने गरी,
बसन्तको पर्याय तिमीसंगै सम्झौता गरे,
त्यति खेर मलाई -
मेरो मायाको पराजय भन्दा पनि-
तिम्रो सम्मोहनको विजयले तान्यो ।
बसन्त त निकै मापाको हुदोरहेछ ,
माया गर्न मान्छेहरुलाई-
बसन्त त निकै बलशाली हुदोरहेछ,
मन चोर्न मान्छेहरुलाई ।
एक दिन त उस्ले सुटुक्क भन्यो-
मेरो सृजनामा झुक्न सक्ने कवि,
एक पटक आफै बसन्त हुन सिक त !

बिजुलीले झट्का

किरण पौडेल

८३ हजार मेगावाट, रहेछ क्षमता भारी
०३ हजार निक्लँदैन, डिजेल समेत गरी
४८ घण्टा प्रतिहप्ता, लोडसेडिङ्ग साह्रो
१३ प्रतिशत आयातले, पनि भ्याउन गाह्रो
अँध्यारोमा बच्चा बिग्रे, भविष्य अन्धकार
कर्णधारै तहस्नहस्, देशलाई पर् यो मार
कल कारखाना ठप्प भए, उद्योग भए बन्द
बेरोजगारी उर्लेर आयो, दाजुभाई मै द्वन्द
हात्ती भयो आयात त, कमिला सरी निर्यात
व्यापार भयो डामाडोल, अर्थतन्त्रमा आघात
जलश्रोतको धनी देश, डांडा पारीको जुन
बचाउन आउनु पर्छ, दैविक शक्ति पुनः
कस्लाई कोस्ने कस्लाई भन्ने, केही फाईदा छैन
नेपालीको भाग्यै क्यार, यस्तै होला चैन

Kuwait. +965-6707-3336
१९ नोभेम्वर २००८

राष्ट्रिय गीत


दिलिप योन्जन

मेरो भन्नु सगरमाथा, देशको गौरब हो
मेरो साथ धर्ति आकास, सबैको समान हो
चार जात छतिस बर्ण, हामी सबको फुल्बारी
न ठुलो सानो नभेद भाब, हामी है नेपाली।

माछापुच्छ्रे कन्चनजंगा, चादी झै झल-ल
नै मती बाजा थरी२ नाच, देशको पहिचान
दउरा सुरुवाल ढाका टोपी, कम्बरमा खुकुरी
चार जात छतिस बर्ण, हामी सबको फुल्बारी
न ठुलो सानो नभेद भाब, हामी है नेपाली।

हिमाल तराई झर्ना खोलाले, रिदय चुम्दछ
डाफे मुनाल छम२ नाच्दा,स्वर्ग झै लाग्दछ
चौबन्दी चोली चुरा र पोते, नाखैमा बुलाकी
चार जात छतिस बर्ण, हामी सबको फुल्बारी
न ठुलो सानो नभेद भाब, हामी है नेपाली।

अस्टिन अमेरिका

नैतिक उपचार


पुरुशोत्तम सुबेदी -बेल्जियम

मानिसको दुस्मन त रोग हो - सकेसम्म एसको उपचार गर ।
बरु अनबिस्वासि त तिमी हौ-अरु लाई विश्वाश दिने काम गर ।।
भन्छौ तिमी अरुहरु लाई बैरी -खुद दुस्मनी सांधेकाछौ तिमीले नै ।
सान्तिको बिगुल फुक्दै बाचा -गर्छौ तयारी गृहयुद्धको तिमीले नै ।।
तिम्रो जङको उपचार बेलैमा-नगर्नाले रेविज लाग्यो आज देशलाई ।
बिरामी चेतनले हुन्न जनसेवा -गर उपचार तिम्रो ट्युमर केसलाई ।।
नराख बाजी मेटासिटको तिमीले - जित्ने छौ सहज् झुटको खेती ।
राख सर्त अमृत बुटी संजिवनिको - नैतिकता तिमीमा छके कती ।।
स्वास्थ्य मन्त्री छौ रोगी ग्यांस्ट्रिकका-मिठो चोखो खानै नहुने रोग ।
सांच्चिकै पररास्ट्र मन्त्री हौभने तिमी -बिरामी सुस्ता लाई औषधी शोध ।।
कैंची समात्न नजान्नेले किन यहाँ - खोल्दछौ हायरकट सैलुन को पसल ।
राज्यको बागडोर समाल्न नसक्नेले अब-किनरा लाग्दा हुनेछ देसलाई असल ।।
ताजा रगत को खोजिमा छौ तिमी - खुब गर्जिन्छौ राष्ट्र सेवक हुँ भनी ।
सिकायौ भिक्षुलाई चान्डाल हुन तिमीले-लास चपाउदैछन बाबा अघोरी पनि ।।
आफु बलियो हुने रहरले त्यस दिन - चढायौ थाप्लोमा अज्ञानी ति मुर्ख लाई ।
मुर्खकै राज ले ज्वरो आयो सिटामोल खाने-ढलाउछौ कुन सैयामा आज देसलाई ।।
एक्काइसौं सताब्दिका जनताको आज -सोर्हौं सताब्दिको जस्तो आदिम चाल भयो ।
न रह्यो बांस न बज्यो बांसुरी-मुर्ती बुटी सबै सकिय स्वर्ग जस्तो देस कंगाल भयो ।।
अझै गर्छौ विश्वाश तिमी गाउ घरमा - दोबाटो चौबाटोमा पात्लो हलोको कुरा ।
बोलिका छौ खुब मिठा मिजासिला तिमी - मनका छौ राक्षसजस्ता महिसासुर ।।

आमा तिमी समुन्द्र हौ


आचार्य प्रभा

आमा ---
तिमी समुन्द्र हौ
त्यसैले त ---,
शान्त लहर भै बगिरहेछौ
सुस्त ---सुस्त,
न त कहिल्यै थकानको महसुश गर्यौ
न,त उर्लिदो भेल बनेर तिमीले
साराको सपना बगायौ ,
बरु ---आफु निश्चिन्त बनेर
किनारालाई साथ दिइ बगिरह्यौ /
तिमीले छहरा झै आफ्नो यौवन
उदाङ पारीनौ,
अनी ---तिमिले झरना बनेर
कसैलाई लोभ्याउने अठोट पनि त गरिनौ ,
त र ---तिमी त धैर्य बनेर बगिरह्यौ ,
केवल बग्नुको अर्थ मात्र साँचीरह्यौ /
तिमीले खहरे झै मात्तिएर
क्षणिक स्फुर्ती कहिल्यै देखाइनौ
तिमीले उर्लिदो खोला बनेर
बर्षा यामको मात्र प्रतिक्षा कहिल्यै गरिनौ
बस ---बगिरह्यौ ,
सदाबहार बनेर /
तिम्रालागी बर्षायाम पनि कहिले आउन परेन ,
तिमीले शरद,ॠतु पनि पर्खन परेन ,
तिम्रो यौवनले चन्चलताको
प्रदर्शन पनि गरेन /
खोला,झरना,छहरा,छांगा झै
तिम्रो रूपले फेरिनु पनि परेन
कहिले अन्धाधुन्द बाढि बनेर
बहुलाको नियती भोग्नु परेन
अनी ---कहिले बगरलाई नीरिह एक्लो बनाएर
तिमीले स्वार्थको ढोङ पनि रच्नु परेन
तिमी त निस्वार्थी समुन्द्र बन्यौ
जस्ले शितलता दिने कोशीश मात्र गर्यो /
तिमी सतहको प्रीय बन्यौ
आकाश छुने उदेश्य कहिल्यै बोकिनौ
जस्ले ---साथ दिइरहयो किनाराको
भरपर्दो सहारा को अस्तित्व बनेर /
(अमेरिका )

मुटु भरी दुखी रछ


भूपेन्द्र महत

मुटु भरी दुखी रछ घाऊ बनी चराई दियौ .
श्वास चली र'दा नि लाग्छ जिबन हराई दियौ

खोइ कुन बाटो थियो तिमी सँग हिडि नै रहे.
सहज यात्रा थियो धराप थापी डराई दियौ

साधनामा लिन थिए आरधना तिम्रै थियो
रियाजमा लय हाल्दै थिए तिमी कराई दियौ

फुटेको थेँ टुटेको थेँ तैपनी किन हो जुटेको थेँ
तहस नहस पारी फेरी बिजोक गराई दियौ

सुधो थिए,सच्चा थिए लप्पन छप्पन के था
धोका दीइ धोकेबाज मलाई नै दराई दियौ

गजल


आचार्य प्रभा

कार,मर्सिडिज,बीएम डब्ल्यु चड्छन सबै ॠणै ॠणमा
रेस्टुराँ र होटेल धाउछन सबै,सबै ॠणै ॠणमा

बार,डिस्को,क्लब धाउछन सबैजना मस्ती गर्छन्
सधैंभरी मीठो खोज्छन,सबै,सबै ॠणै ॠणमा
.
भब्य घर किनि टोपल्छन,बिलासी जीवनमा रमाउछन
क्यासिनो र जुवा धाउछन,सबै सबै ॠणै ॠणमा
.
जिन्दगीमा सबै गर्छन्,आफ्नो केही नभए पनि
आखिरमा माटै छाड्छन् डुबी सबै,सबै ॠणै ॠणमा

(अमेरिका)

यात्रा अझै बाँकी छ

मोहन सिटैाला

मेरी प्रियसीले पानीमा पौडी खेलेजस्तो
सृष्टिको महासागरमा अस्तित्वबोधले
पौडि खेलिरहेको अवस्थामा
भूकभूकेको मिर्मिरेमा आफ्ना पवनमयी पथ
आफैंले बोकेर उड्दै र बुड्दै
बालसूर्यका गुलावी र गुराँसे औंलाहरू
पूर्वी क्षितिजबाट छलांग मारिरहेका थिए
चाकाचुलि खेलमा मेरा बालाहरु माथि उठेजस्तै
एका विहानै मेरो चेतना
ओछ्यानबाट जुरुक्क उठेर
संघारमा हेर्यो
अनि
झ्यालबाट बाहिर हेरेर भन्यो-
' यात्रा अझै बाँकी छ’
विश्वचेतनाका अन्तर्दृष्टिको,
शिवजीको तेस्रो नेत्रको
कमलनयनका कल्याणकारी दृष्टिको
मावताका प्रतिमूर्तिको
त्यो भन्दा अझ वर माटो र मुटुको
न्याय, विवेक र करुणाको
विश्वसमानताका अधिकारको
यात्रा अझै बाँकी छ विश्वविहारको
मेरा भाव र भाषाहरु यिनै नेपाली महिमा बोकेर
यिनै उद्देश्यमा लम्किरहेछन् निरन्तर

डिसेम्बर १०, २००८

मेरेा देश


चन्द्र मादेन 'आन्छन्'

मेरो देशमा ठिङ्रिङ्ग उभिएको
मौन स्तब्ध सगरमाथा छ
मेरो देशमा वोधिसत्व वुद्धका
दुर्दान्त पदचाप छ
मेरो देशको वग्रेल्तीहरुमा
अरनीको जिजिविषा छ
मेरो देशको मान चित्र भित्र
यूगान्तकारी वीरङ्गाना छ ।
प्रकृतिको शुन्दर छटाले
मेरो देशलाई
स्वर्गकी परि वनाएकी छिन्
टलक्क टल्केकी
माछापुछ्र्रे अन्नपूर्ण र कञ्चनजङघामा
भीमकाय प्रतिविम्बले रहलिएकी छिन ।
अनि
गण्डकी धौलागिरि र कुम्भकर्ण
सुमेरु पर्वत सरिका
मेघ छुने टाकुराहरु
मेरो मनका फाँटहरुमा वसेका छन् ।
देउराली भन्ञ्याङ
थुम्की र वस्तिहरु
तर्राईका समतल चुरेभावर हरियालीहरु
मेरा मस्तिस्कका
क्यानभासमा बसेका छन् ।
जैविक विविधता एवं
अलैची चिराइतो र
यार्सागुम्बाको गुनिलो खानीले
मेरा क्षितिजमा निर्विघ्न
लाली गुरास फूलेका छन्
सक्दिन म सिमित खेस्राभित्र
मेरो माटोको दुर्दान्त वर्णन गर्न ।
जहाँको ढुङ्गा र माटोमा टेक्दै
मेरा खुट्टाहरु वलिया भए
जहांको अन्न र जल पिएर
मेरा अवयहरु विकसीत भए
जहाँको धर्तिमा पैदा गरेर
आदरार्थी विजारोपण गरेका थिए ।
प्रसव वेदनाले छटपटाएकी
मेरी मातृत्वको शिरमा
सेतो परेवाले ढाकेको
घुरघुराएको हुनै पर्दछ ।
नतमस्तक कुन्ठित मानवसागरहरुलाई
काम र मामको आमोद अनुभति
दिलाउनै पर्दछ ।
कलपूर्जा उधोग धन्दाको इन्द्रीयहरुले
उजाडिएर तिर्खाएको
धर्तिलाई छुनै पर्दछ ।
उजाड बग्रेल्तिका
उपेक्षित अकर्मण्यताहरुले
सवलाङ्ग पाखुरीहरु
चलायमान पार्नै पर्दछ ।
विप्ल्याटो मनस्थितिका
पीपासु कारिन्दाहरुले
मानविय मुर्तरुप आलोकको
सिमारेखा कोर्नै पर्दछ ।
अनकन्टार लेक वेशी
खोंच र भिर पाखाहरुमा
मोटरका असङ्ख्या माङाहरु
रगडिनै पर्दछ ।
पूर्ण निस्पट सन्नाट छाएका
झ्याउकीरीका दियालो वस्तिहरुमा
विजुलीका गुलुपहरु
नित्य ताराहरुझैं चम्किनु पर्दछ ।


(यो कविता गत ११ नोभेम्बर २००८ का दिन पोख्रेली झयालव्दारा आयोजित प्रतियोगितामा उत्कृष्ट पाँचमा छनौट भइ पुरस्कृत भएको कविता हो)

तिमीलाइ के थाहा


केदार सङ्केत

म पीडामा प्रकट भएकी
ति म्रै आमाको सन्तान
द्वन्दमा समातेर
लापत्ता पारेकी मध्यकी
तिम्रै जेठी छोरीत थिँएनी म
तिमीलाइ के थाहा
जहाँ मलाइ बलत्कार गरेर
सेतीमा बगाइ दिएका थिए ।
यहाँ सीता, पार्वती
पुजिन्छन् मन्दिरमा
तिनै सीता र पार्वती
पुनः लुटिन्छन्
अलिपरको मधुवनमा
तिमीलाइ के थाहा
तिम्रै कांनी
माहिली बहिनी त थिएनी म
जहाँ कृतिम अविहभावक भएर
पशुपतीमा जलाइएको थिए ।
आधा सरिर हेर्न पल्केका
ती नाच्नेहरु मध्य
सन्तानमा अलिक राम्री
शहर पसेकी
तिमीलाइ के थाहा
तिम्रै पातली
साहिली बहिनी त थिएनी म
जहाँ म प्रतेक रङ्गीन साँझहरुमा
बेचिएकी हुन्थे ।
पोहोर साल गस्तिमा
मुख छोपाएर पर सम्म हिडायौं
पालै पालो सरिर भरि
चुरोटका ठुट्टाहरु मार्यौ
अनि बन्दुका मोहरी धुँवाउदै रमायौं
तिमीलाइ के थाँहा
तिम्रै लिखुरी
कान्छी बहिनीत थिँएनी म
जहाँ म जिउँदै
नर्कमा पुगेकी थिए ।

उहिले र अहिले


टंक सम्वाहाम्फे

उहिले
अहिलेको जस्तो थिएन
अमनचयन थियो
न्याय निशाफ थियो
जीवनको मुल्य थियो
त्यसैले
अघाउन्जेल हाँस्न पाइन्थ्यो
कुनै व्यवधान थिएन
बाचुन्जेल जिवन
बाँच्न पाईन्थ्यो
अहिले
एक्कासी बद्लिएकाछन्
समयका अनुहारहरु
र वेग्लिएका छन्
वर्तमानले वोल्ने भाषाहरु
त्यसरी नै विचारहरु पनि
वाडीएकाछन्
चुडीएका छन्
फुक्लिएकाछन्
फलस्वरुप
मानविय आस्थाहरु भत्किएकाछन्
मानविय विश्वासहरु लच्किएकाछन्
मानविय संवेदनाहरु हराएकाछन्
मात्र स्वार्थ व्युँझिएकोछ
मान्छेहरुमा यसरी मानवत्व लोप भएपछि
यहाँ हिंसा बढेकोछ
यहाँ हत्या बढेकोछ
त्यसैले मान्छेहरुको मन दुख्दैन
किनकी उनीहरुको मुटु ढुङ्गा जस्तै भएकोछ
त्यसकारण मान्छेले मान्छेलाई
हेर्ने दृष्टि र दृष्टिकोण
जङ्गवहादुरको जस्तै वनेकाछन्
अचेल यी आँखाहरुमा
दृष्टिप्रेम छैन
अचेल मान्छेहरुको हृदयमा
भातृत्व प्रेम छैन
आधुनिकताको नाममा
विकासको नाममा
मान्छेहरु यान्त्रिक बनेकाछन्
त्यसैले मान्छेले मान्छेहरुको
अस्मिता लुटेकाछन्
आकांक्ष थुतेकाछन्
यसरी मान्छेले मान्छेलाई
निर्मम शिकार वनाएकाछन्
यहाँ दृश्यहरु देख्ने आँखा मात्र छन्
सहयोगका आँखाहरु छैनन्
सद्भावका आँखाहरु छैनन्
त्यसैले ती आँखाको कुनै काम छैन
किनकी आँखा भित्र आँखाहरु छैनन्
अहिले
यसरी परिभाषीत भएकोछ
उहिले त्यस्तो थिएन
जो अहिले भैरहेकोछ
उहिलको र अहिलेको परिस्थिती
यहाँनेर यसरी छुट्टीएकोछ
यहाँनेर यसरी वेग्लिएकोछ
यहाँनेर यसरी निर्जीव वन्दै गएकोछ
अहिले
सुनियोजित ढङ्गले
लुटिनु र भुटिनुको खेल खेलिन्छ
त्यसैले अहिलेसँग
न्याय गाँसीएको छैन
निशाफ जोडिएको छैन
मात्र महत्वकांक्ष छोडिएको छ
मात्र स्वार्थ गोडीएकोछ
जस्ले वर्वरता थपीरहेकोछ
जस्ले क्रुरता निम्त्याईरहेकोछ
अहिले यसरी वौलाहीरहेछ
अहिले यसरी मौलाईरहेछ
तर उहिले
त्यस्तो थिएन
अमनचयन थियो
न्याय निशाफ थियो
जीवनको मुल्य थियो
त्यसैले
अघाउन्जेल हाँस्न पाइन्थ्यो
कुनै व्यवधान थिएन
बाचुन्जेल जिवन
बाँच्न पाईन्थ्यो

खोज्नु पर्ने बेला


स्यानु पाईजा

बोन्साईमा कुजीएका धुपीका रुखहरु
उज्यालोको खोजीमा झयाल तिर तन्किएका
मनी प्लान्टका लहरे बोटहरु
शान्तीको शन्देस छर्ने बुद्वका तस्बीर
भित्ता मा सजाईएका जोर तरबार
अनि नजिकैको जोर नाल बन्दुक
मानव अधिकारका लामा लामा नारा
महान मानवको बाणीले सजिएको भित्ता
टेबुल मा सजाईएको बिश्बको मान चित्र
दराज मा दार्शनिकका मोटा मोटा कितावहरु
नपढिकन सोल्युट कस्दै हरेक मान्छेलाई
फुर्सद कहाँ थियो र हाम्रो पुर्खालाई
शब्दकोश को पङत्तीमा लुकेको शब्द
अब बल्ल खोज्न थालिएको छ
मोटो पवर लागेको चश्मा लगाएर
समाय सँगै परिमार्जन भएका शब्दहरु
नोकर, नोकरी, जागीर, जागिरे, लाहुरे
कहिले राज्य खोसेर लखेटे
कहिले जात खसालेर तुक्राए
खुब चर्चामा छ अचेल, जनजाति शब्द
प्रजातन्त्र,पन्चायत,निरदल, बहुदल
लोकतन्त्र, गणतन्त्र, अब अरु शब्द बन्दैछन
यी त जनता कराए भने अल्मलाउने
रँग दलेर राखेका मिठाईका नाम हरु हुन
जनता कराए पछि रयापर खोलीन्छ
या रयापर मा सजाएर देखाईन्छ
यो फलाना तन्त्र हो, फलाना मन्त्र हो,
यो आए पछि जनताको दिन आउछ।
दिन त आएकै छ कहाँ रोकिन्छर ?
तर,,, हरेक दिन झन कठिन हुदैछ
शब्दकोश को पङत्तीमा लुकेको शब्द
अब बल्ल खोज्न थालिए जस्तै
अस्थिरता, अशान्ती को जड पनि
खोज्नु पर्ने बेला आएको छ ।
साहेद हाम्रा आँखाहरु कम्जोर होलान
मोटो पवर लागेको चश्मा लगाएर
अब फेरि बिभिन्न जाती र समुहमा छरियौ भने
अर्को तिन पुस्ता यसैमा बित्नेछ
सोच्नु पर्ने बेला आएको छ ।
हरेक सभा र सम्मलेन पछि
जाम सकेर रंगिन साम मा
धन र समाय खर्चनु भन्दा
खोलावारी र खोलापारी को नाममा
संध र संस्थामा छरिनु भन्दा
साझा हितको बारेमा सोच्न सिक्नु जरुरी छ
सोच्नु पर्ने बेला आएको छ ।

गजल


प्रभा आचार्य

मेरो मनलाई तड्पाइ तिमीले छली गयौ
मलबिनाको बिरुवाझै ,रुखो बनाइ ढलिगयौ /

बस्छु भन्थ्यौ मेरो मनमा जीवनभरी म सँगै
थाहा नदि सुटुक्क, एक्लो बनाइ चलिगयौ /

बसन्तको पालुवा झै हाम्रो माया हुन्छ भन्थ्यौ
त र किन खडेरी भै उजाड बनी जली गयौ /

अटल, अजर राख्छु भन्थ्यौ पिरतिको कथालाई
तर हिॐको पहाड झै छणभर मै गली गयौ /

मेरो अपिल पाठकलाई


आचार्य प्रभा

मेरो अर्थमा सबै कुरा सहि नहुन सक्छन
यदी उसो हो भने पनि,
म पक्कै नकारात्मक सोँचहरु त
बाँड्न चाहन्न,
तर ---हुन सक्छन
भावनाहरु कसैको पनि
बिचार सँग मेल नखान सक्छ
वा ---अर्थको अनर्थ हुन सक्छ
साँचै त्यस्तै तारतम्य मिल्न गएमा
मेरो श्रीजना यदी कसैले
अद्ध्यन गर्छ भने
सबै मेरो बिचार सँग सहमत् हुन जरुरी छैन
पक्कै पनि 'ऊ'मेरालागी
असल समिक्षक बन्न सक्छ
जस्ले ---मेरो बिचार को कमिलाई
असल भावनाको कसी लगाएर
पुर्णता गरिदिन्छ
अनी ---जस्ले मेरो श्रीजनाको कमीकम्जोरिलाई
औल्याएर सहि न्याय दिन सक्छ
हो त्यस्तै पाठकको पर्खाइमा
मेरा श्रीजनाहरु प्रतिक्षित छन
हो त्यसतै कम्जोरिको ढाड भाँच्ने
समिक्षकको अभावमा मेरा भावनाहरु
अलपत्र छन
त्यसैले म अपिल गर्दछु
म प्रसङ्शाको भोको छुइन
सहि,सत्य गालीको आशामा छु
न कि ---श्रीजनाको अर्थ बुझ्ने प्रयास नगरि
बेअर्थको प्रतिक्रीया पाउने अभिलाषामा
(अमेरिका )

आस्था खोजिरहेछु


दिलिप योन्जन

त्यसै त म पागल भएँ
यातना दिई नसताउ
भुकम्प म भित्र पड्किएको छ
म छताछुल्लछरिएको छु
म धुजा धुजा भैइ फुटेर लडेको छु
बाँच्ने आशा र बिस्वास छैन
म भित्र भित्रै मरिसकेको छु
मेरो संसार भत्किएको छ
मेरो बर्तमान फुटेको सिसा झै टुक्रिंदैछ
चोट नदेउ तिरस्कार गरी.............

बेला बखत यस्तो लाग्छ
भिड र कोलाहलबाट भाग्न मन लाग्छ
एकान्त एकलासमा म एक्लै
डाँफे र मुनाल जस्तै नाच्न मन पर्छ
धुपी र सल्ला झै सुसाउन मन पर्छ
हिमाल, पाखा , पर्बतमा निदाएर
झरना र खोलामा रमाउँदै
हिउँ झै पग्ली नदी भैइ बग्न मन पर्छ
चिमल र लाली गुँरास झै फुल्न मन पर्छ
मेरो बेदना, चाहना र भाबनाहरु
डाँडाको टुप्पामा बसेर चिच्याउन मन पर्छ
जहाँ कोही नहोस् मानब भिडबाट पर
कहालि लाग्दो समाज र संस्काररबाट
एक्लै............ एक्लै..........

देखेको कुरा बोल्न नहुने
जाने बुझे पनि भन्न नहुने
सत्य र साँचो बोल्नै नपाइने
ढुखेको ढुख र चोटहरु लुकाउनु पर्ने
अन्याय र अत्याचार सहनु पर्ने
मान्छे मान्छे बिच असमानता
ठुलो सानो, धनी गरिबको पर्खल
सत्यको हार, असत्यको बिजय
धर्म, भाषा र जातीय धरातल.....

यो कस्ले बनाएको ब्यवस्या..............?
जे पनि मान्नु नै पर्ने बाध्यता..............?
लाचार भएर बाँच्नु पर्ने विवशता.............?
ढुख र पिडामा डुबेर
एक आङ र एक पेटमा तड्पेर
पाटी र पौवामा हराउँदै
आँखा भरि आँसु साँचेर
रिदय भरि बेदनामा जलेर
बर्तमानको भारी सगरमाथा बोकेर
भबिश्यको सुनसान गन्तब्य खोग्दै
क्षत विक्षत जिन्दगी सँगाल्दै
इजतदार बेइमानहरुको भिडमा
रगत चुस्ने राक्षसहरुको माझमा
कानुन र धर्मका ठेकेदारहरुसग
समानता र स्वतन्त्रताको अभाबमा
पग्लिन्दै, बल्दै, निभ्दै हरेक पल
आश्या खोजिरहेछु।

अस्टिन अमेरिका
२०५३ बैसाख ११

चंङ्गा

रामसुन्दर देउजा

खुल्ला आकाशमा
हावाको चानसंगै
निस्फीक्रीसंग
उड्न तम्सेको छ
उडिरहन्छ..........
उडिरहन्छ...........
कहिले आकासिन्छ
कहिले र्झछ तलतल
अनि
कहिले कैँची खान्छ
फनफनी
कहिले नाँच्छ छमछमी
कहिले बौडाइझैं
टक्क अड्छ त
कहिले झट्कारिन्छ बेसरी
अरुको इशारामा
नाँच्नु पर्छ उसले
अरुको भरमा
बाँच्नुपर्छ उसले
किनकि,
कसैको हातको
रिमोटबाट
संचालित छ ऊ ?

गैरीगाऊँ, काभ्रे

पाए हुन्थ्यो

कृष्णा शर्मा

आकाशतिर गाका छौ की
पछि लाग्न पाए हुन्थ्यो ।
उडिजान चरी हैन
दुइ पंख आए हुन्थ्यो ।
भेटिन्छ भने तिमीलाई
पानी भई बगे हुन्थ्यो ।
अन्तेम संसार छिट्टै छोडी
तिम्रै साथ पाए हुन्थ्यो ।
रसिला आँखा गंभिर अनुहार
फेरि छुन पाए हुन्थ्यो ।
बखान गरी श्रृष्टीका खवर
खुसी बाँड्न पाए हुन्थ्यो
समयै छ बेला हैन
किन हतार गर्‍यौ तिमीले ।
आऊँ बस मेरो छेऊ
अनि रुन पाए हुन्थ्यो ।

वाफल, काठमाडौं

जरासन्ध

कृष्ण प्रसार्इ

जरासन्ध फेरि बिउँझिएको छ
उसलाइ थाहा छ ,
फैलिनुको मजा ।
उस्लाई थाहा छ,
बन्दी बनाउनुको मजा ।
अहिले यतिखेर -
तिम्रो भुखण्ड जो छ -
इतिहासको संकटकालको नाउँबाट-
नाजुक गुज्रिरहेछ ।
आफै इमान्दार नहुनुको नाउँमा-
तिमीलाई लान्छना लागो भने पनि,
अन्यथा नठाने हुन्छ तिमीले-
जस्लाई तिमी विश्वास गरिरहेछौ,
जरासन्धले उसलाई पनि किनेको छ ।
जरासन्ध ऊ संग पनि मिलिसकेको छ ।

उसले जरासन्धकै नुनको सोझो गर्दैछ ।
सपालु छ जरासन्ध,
कहिले दिए जस्तो गर्छ -
तर जति दिन्छ,
त्यसको दशौं दोव्वर लिन्छ ।
अभ्यस्त छ जरासन्ध,
तिम्रो सम्पदामा पासा फालिरहन्छ-
गाईको रङ्गमा स्यालको मन बोकेर,
कहिले साधुको भेषमा-
कहिले जालन्धरको भेषमा,

कहिले मृगको भेषमा
पल्किसकेको छ जरासन्ध-
खजाना लुट्नलाई,
लालपूर्जा मिच्नलाई

च्याखे थापिरहनलाई ।
किमार्थ डराउदैन जरासन्ध,
धोकामा पार्न तिमीलाई ।
कसैगरि लजाउदैन जरासन्ध,
बन्दी बनाउन तिमीलाई ।
खवरदार !
असंख्य बाहाना वनाएर,
जरासन्ध यतिखेर-
तिमीलाई धरापमा पार्न
विभिन्न जाल थापेर बसेको छ ।
भेटेसम्म सिङ्गै निल्न-
भीमकाय जरासन्ध,
मात्रै दाउ हेरेर वसेको छ ।

अनामनगर, काठमान्डौ
* महाभारतकालिन असुरराज जस्ले सयौं निमुखा राज्य प्रमुख हरुलाई बन्दी वनाएको थियो ।

माया लागेर आँउछ


बसन्त मोहन अधिकारी

म फूल
यो रङ्गीन संसार
शुन्दरता र शान्तीको
अद्भुत आन्नद
अमन चयन
केवल मेरो उपहार ।

यहाँ,चुसेर रस
दिनभरी
प्यास नलागे सम्म
वाह्य स्वरुपमा
भमरा डकार्दै हिड्छ ।
सताउँदा प्यासले
लागेर तलतल
लुकी छिपी
रात विरात
ऊ धाईरहेछ .....
कठ्ठै ! उसको बाँध्यता र विवशता
यसैले मलाई
निरीह भमराको माया लागेर आँउछ ।

स्याल
निरीह कुखुरा चोरेर
खाँदै
बाघ बनेको उन्मात्तमा
पुरुस्वार्थ देखाउँन
जङ्गलको राजा झै
घमण्डै घमण्ड बिच
घुम्छ , उफ्रन्छ
फलाक्छ, कराउछ ।
जब बाघको अघि पर्छ ।
नतमस्तक
चुपचाप ज्यू ! गर्छ ।
मुस्कुराउछ
सुम्सुमाउछ
हृड्डी खुड्डी खान दिन्छ की भनेर
दिनरात
उसकै अघि पछि लाग्छ ।
यसैले स्याल कराए पनि
रोएझै लाग्छ
कठ्ठै ! निरीह जीवन
यी स्यालहरुको माया लागेर आँउछ ।

शिनु कुर्ने खानेहरु !
रातविरात धाउनेहरु !
आजकल शहरमा
कर्राईरहेछन्
केवल देखाउन
साँझ पर्दानपर्दै
हाजीरछन्
होटल, डिस्को,
क्याविन र क्यासिनोमा
यस्ता निरीह र नामर्द
जोइटिङ्गे लाक्षिहरु देखेर
मलाई माया लागेर आँउछ ।

सुन्यतामा


उषा गिरी

आजकाल किन
दोबाटोमा अत्रिप्त प्यास
र गुम्सेको भावनाले
मानबता बिछ्याइ रहेकाछौ,
पूर्णबिरामलाई बिर्सिएर
अन्तरिक्षको सपना
मात्र सुन्यतामा?
बर्तमानको सिढीलाई
जीवनको मात लागेकोछ
आजको यान्त्रिक मनुष्य
पाइला पाइलामा
पछुताउछ
मौन रुन्छ एकान्तको
काखमा,
बिते थुप्रै बिभत्स
यामहरु यथार्थमा तिम्रा,
भबिष्यले तिम्रो
कृतिहरु कोरिरहेछ
असन्ख्य बिचारहरुमा
अबिसापको युग
सल्बलाउछ
स्वतन्त्रताको धरातलमा।
चारपाने झापा
हाल ब्रुस्सेल

बैरी नठान आमा


आचार्य प्रभा

बैरी नठान आमा मलाई म त तिम्रै सन्तान हुँ नि
छाती तिम्रो पीडाले चर्किए मै मल्हम बन्न सक्छु नि ---

जन्मियौ हामी तिम्रै कोखबाट सन्तान थरी थरी ,
सजायौ सपना मिठो तिमीले हाम्रै भर पर्छु भनी---

तर सकेनौ हामीले सपना सार्थक बनाउन तिम्रो
पश्चतापको आगोमा जलिरैछु म अहिले ---

पराइ नठान आमा मलाई म त बुढेसकालको साहारा हुँ नि
ह्रीदय तिम्रो ब्यथाले जले मै शितल जल छर्न सक्छु नि ---

एउटै हातको पाँच औंला पनि छन बेग्ला बेग्लै नै
सबैको भर नभए पनि काम दिन सक्छ कुनै एकले ---

त्यस्तै ठान आमा मलाई पाँच औंला मध्य एक
थाम्ने प्रयास गर्नेछु म आउने बाधा अड्चन हरेक ---
बैरी नठान ---

(अमेरिका )

मृत्यु पर्खन सक्छु


स्यानु पाईजा

हाँसेर मान्छेको लस्कर
यि कस्को जन्ती हुन ?
कस्को बिबहा होला
दुलाहा कसरी सजिएको छ
मेरो मनको कौतुहल
खोई धोडा छ कि डोली
होईन रे यी मान्छेको लस्कर
मलामी हुन रे
मलामीको लस्कर
नयाँ तालको बाजा
नयाँ नयाँ स्वर
मौका मिलेको ले होला
लोकल सोकल सबैले
भोकल पास गर्दै रहेछन
यो मामुली मृत्यु होईन रे
यो मृत्युलाई मिडियाले
प्रचार गरेको छरे
लाईफ प्रसारण भयो रे
कयौ टेलीभिजन बाट
यो आत्महत्या हो रे
तिमीले टि भी हरे नौ ??
रेडियो खोलेनौ ??
सरकारको नयाँ नियममा
हत्या हुनेलाई मात्र होईन
आत्महत्या हत्या गर्नेलाई पनि
छतिपुर्ति दिईदै छ रे
पच्चिस लाख दिन्छ रे
डिभी परेन रे
बिदेशको भिसा लागेन रे
माथि बाट नशाको लत
नर्सरी देखी कलेज पढ्दा
पच्चिस लाख लागेको रे
लगानी दुबेको पिडाले
आत्महत्या गरेर लगानी उठाएको रे
मलामीको लर्को मलाई नाधेर गए पछी
मेरो मन मा खेलेका कुराहरु
मानौ म ब्यबारिसे लास
मेरो पनि आफन्त निस्केलान
छतिपुर्ति को रकम दामा साही लेलान
या म यहाँ छु भन्ने थाहा पाए भने
मलाई अपहरण गर्लान ?
के मलाई पनि मार्लान ??
भो डरलाग्दो कल्पना नगरौ
मलाई छतिपुर्ति दिनु पर्दैन
शान्तीले बाँच्न देऊ
मलाई मेरो देश बचाई देऊ
अपहरण नगर मलाई, अनि
मलाई आत्महत्या गर्न नउक्साऊ
म मेरो मृत्यु पर्खन सक्छु

म्याग्दी-७, पात्लेखेत

गजल

घनराज गिरी

भयो फूल यो मन तिमी आउनाले
इशारा गजवको गरी गाउनाले

म बाँके बिहारी तिमी चाहिँ राधा
यसै भन्न थाले सबै पाहुनाले

हटे बिध्न बाधा मिल्यो प्यार तिम्रो
गयो रात कालो तिमी छाउनाले

गरेँ पूर्ण सारा कथा जिन्दगीको
महायज्ञ भ्याएँ स्वयम् धाउनाले

झूकायौ परेली गयो भूइचालो
भयौ अप्सराझैं फुली लाउनाले

गजल

ध्रुव मधिकर्मी

रेखाहरु केही कोर्नु थियो
ऐनामा छैन कतै अनुहार

सोचेथें बस्ती बसाउनु पर्ला
पाएँ मैले जिन्दगी खण्डहर

अलिकति टाउको बचाउनु पर्ने
कहीँ पाइनँ जीवनको ओडार

थुप्रै छन् जग्गा जमिन त
खै कहाँ उभ्याऊँ सानो घर

गजल


भूपेन्द्र महत

.

कती रछन यहाँ छानोमा आगो फुक्नेहरु

माहत्मा भए रे सुने निर्धाको बाटो ढुक्नेहरु

.

घरको बाघ बन्को स्याल हुइया कि गर्जन

शेर को?टांग मुनी पुच्छर लुकाइ भुक्नेहरु

.

अर्तिले पाक्यो कान,अर्तिकै भयो हानाहान

सत्य र निष्ठा भन्छन कर्तब्यमा चुक्नेहरु

.

स्वछ,निर्मल,शान्त आधारको बर्णण भो रे

अर्थ्याउने तिनै थिए पिच्च पिच्च थुक्नेहरु

.

सापटिमा हल्लिएका हुल्का हुल टाउका

वीर भएछन कसरी? थाङनामा लुक्नेहरु

विलिन व्यक्तिगत स्वतन्त्रता

किरण पौडेल

हराएछन् प्रजातन्त्र, खोज्न जाने को पो होला
बिलाएछन् स्वतन्त्रता, माग्न जाने काँ’पो होला
०७, १५, ३६, ४६, अझ कति कुर्ने होला
धेरै पटक भुंग्रो भईयो, अझ कति जल्ने होला
कति मरे, कति परे कसैसंग गिन्ति छैन
शहिद्को रगत् पानी हुंदा, चिन्ता लिने कोहि छैन
शाही शासन, राणाकालीन, पंचायती र बहुदलवाद
प्रजातन्त्र, जनगणतन्त्र, लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको विवाद
यात्रा लामो गर्दा धरी, उपलव्धि शुन्य भयो
अन्यौल का जनतालाई, कुरा बुझ्न गाह्रो भयो
यिनको चासो दुइ छाक खाना, एक टुक्रा कपडाको
गर्मी, झरी, हावा छेक्ने, एक सानो झुपडीको
होईन ठूलो आशा यिनको, पर्याप्तछन् योगदान
मातृभूमि जोगाउन, धेरै नै दिए बलीदान
कहिले उत्तर, कहिले दक्षिण, सापट माग्ने हाम्रो बानी
संविधान त धेरै बने, मर्म बुझ्ने कहिले हो नी
पुत्र नेपालको जन्मी, उद्दार गर्ने कैले होला
विलिन भा’को स्वतन्त्रता, भोग्न पाईने कैले होला

Tel: (965) 6707-3336, Kuwait

आमा


सुनिता गिरी

आमा तिमीलाई सम्झँदा ,
नयनमा मोती टल्पलाउँछ,
गाँठो पर्छ मुटुमा भक्कानीएर,
लर्बराउछ पाइला धर्तिमा,
हुकायौ बढायौ सहेर हजार चोटहरु
अनिदो ,छटपटीका रातहरु अनि भोकहरु
प्यासका पलपल घुट्कोहरु बिर्सेर,
भबिष्यको मिठो सपना बुनेर
तातेताते हिडन सिकायौ,
चिन्ताले फाटेको मन सिँउदै
अशिक्षाको डोको बेाकेरै भए पनि
सीसाकलम समाउन सीकायौ
बाहृखरी लेख्न सीकायौ
तिम्रो स्पर्श कति पबित्र,
पौडिरहे आँचल भित्र
कोरीरहन्थे सुनौलो सचित्र
भत्काउन दुखको पहाड,
निस्कीएँ आगनबाट दिनदहाड,
अग्लामहल र कारहरुको कोलाहल छिचोलेर
भावनमा डुबिरहे एकैछिन
कल्पनामा टोलाइरहेँ सम्झेर तिम्रो काख
तर, भुलिरहेँ शहरको रमझममा,
नशामा उम्लीयो तिम्रो याद,
झस्कीए, तर्सिए,आफनै छायाँ देखेर,
भुलिसकेछु तिम्रो माया
बिर्सी सकेछु तिम्रो छाँया
फोन गर्छु हरपल साथीलाई,
एक घन्टी पनि बज्दैन तिमीलाई
जन्मायौ किन यस्तो सन्तान लाई !
यो ब्यस्तताको कुहिरो भित्र
सबैबाट तिरस्कृत भएछुँ ,
अपमानको पगरी गुथेछुँ
मानवता हराएको नगरीमा एक्लो भएछुँ
निसास्सीदो यो यात्रामा ,
पोलिरहृयो तिम्रो ममताले
बाटो भुल्ने छैन पाइला लर्रबराए पनि
बिर्सने छैन आफना लक्ष्यहरुलाई
पखाल्ने छु मेरा पापहरुलाई,
रिन तिर्नेछु आमा तिम्रो चोखो स्नेहको
सुयोग्य सन्तान भएर फक्रिनेछु
तिम्रै पाउमा पुजा गर्नेछु
आमा तिम्रै सेवा गर्नेछु
हङकङ

कहिले माया


दिलिप योन्जन

कहिले माया घाम जस्तो
कहिले माया पानी
हासी खुसी बिताउ हामी
एक बारको जिन्दागानी।

दुख साटे सुख मिल्छ
जिबन भरी पल-पल
मरे पनि अमर हुन्छ
हाम्रो माया हरपल
कहिले माया फुल जस्तो
कहिले माया काडा
हासी खुसी बिताउ हामी
बाकी जिबन सारा।

खुसी फुले जिबन भरी
यही रहेछ स्वर्ग
सुख दुख जिबन सम्झे
मायामा यही धर्म
कहिले माया दिन जस्तो
कहिले माया रात
हासी खुसी बिताउ हामी
नलागोस मायामा बात।

अस्टिन, अमेरिका

डल्ली,पुड्की जे भए नि आमा भनेकी आमा नै हुन


आचार्य प्रभा

भ्रममा नपरौ कोही
ठुलो देशमा गएर
सानो देशलाई मानसपटलबाट
निकाल्छु भनी
त्यसो ---होइन ,
भौगोलिक स्वरूप सानो भएर के भो ?
आखिर ---'हीरा'सानो भएपनी
प्रज्वलित हुन्छ ,
आफ्नी आमा ''डल्ली '',''पुड्की ''
भएपनी जन्म दिने आमा नै हुन्छिन
आकार भनेको त स्वरूप हो ,
आफ्नोपन र सर्वगुण होइन
विश्वस्त नहौ कहिल्यै पनि
द्रब्यको मुल्य उचा छ भनी
ठुलो देशमा दु:खले
सानो मन लिएर जब हामी
'डलर','पाउन्ड ',जे नै कमाउछौ
तर ---हामी भित्रको
स्वाभिमान,माया ,स्नेह,सारा
हामीले गुमाइरहेका हुन्छौ
हो ---हामी रमाउन सक्छौ
अग्ला ,अग्ला गगनचुम्बी महलहरुका
उचाइ देखेर
तर ---हामीले बिर्सिसकेकाहुन्छौ
सगरमाथा ,अन्नपूर्ण ,मकालुका अग्लाइहरु
हामी गम्किन सक्छौ महलभित्रको
बिलाशितापूर्ण जीवन भोगाइदेखी
तर ---हामी बिस्थापित बन्छौ
आफ्नी आमाको सानो काखको
न्यानोपनको आभासदेखी
हुन सक्छ ---कहिलेकही
आफ्नो आंगन पनि बिरानो हुन्छ
आफ्नी आमा पनि सौतेनी झै लाग्न सक्छिन
तर --- आफ्नो आँगनलाई पैतालाको
भार मात्र बोकायौ भने
अनी ---आमाको छातीलाई परेड खेल्ने
मैदान मात्र ठान्यौ भने,
त्यस्तै ---आफ्नी आमालाई सन्तान जन्माउने
मेसिन सरह मात्र सोच्यौ भने ,
सानो काखलाई न्यानोपन दिने
केवल ---स्वार्थी भावना मात्र राख्यौ भने
त्यसैले ---समग्रमा भन्नु पर्छ ,
आकार,उचाइ ,मुल्य ,आफ्नोपन
जे भने पनि
हाम्रो ''भित्रीमन'' नै स्वाभिमानी हुनु पर्छ
आफ्नो आँगन मै सौन्दर्यको प्रतिक लालीगुरांस
फूलाऊनु पर्दछ ,
आफ्नी आमालाई नै ''हीरा''मा अनुवाद
गर्न सक्नु पर्दछ
हजारौ सन्ततिको गणनामा परेर लुछाचुडी हैन
एौटै सन्तानको ''प्रतिक'' बनेर
आमाको अधरमा मुस्कान छराउन सक्नु पर्दछ
अनि मात्र सानो देश पनि प्रज्वलित
''हीरा ''बन्न सक्दछ
आफ्नी आमाको स्वरूप जे जस्तो भए पनि
निसकलंक, निर्मल साईनो बन्न सक्दछ ,
अन्तमा ---देश ,आमा नै हामी सबैको
आफ्नोपन र स्वाभिमान
बन्न सक्दछ

दश हाइकु


दिव्य गिरी

थुम्काथुम्कामा
अल्झिए आँखाहरू
पछ्यौरी झर्‍यो ।

चउरभरि
कोरेली बाछीहरू
साँढे डुक्रियो ।

सहेली देख्छे
गालामा नीलडाम
नयन झुक्छ ।

मैलो रूमाल
धुँदैछिन बेहुली
सुहागरात ।

जब भेटियो
जङ्गलमा पोखरी
माछो हरायो ।

आँखा ठोक्कियो
बैँसको शिखरमा
तिमी लजायौ ।

चुनौती दिंदै
छातीमा बैँस फक्रियो
कस्ले टिप्ने हो ।

अँध्यारो गुफा
हामी दुइको यात्रा
एकान्त रात ।

साँगुरो चोली
अटेस-मटेस भो
छाती टिमिक्क ।

चैतको घाम
पारदर्शी वदन
केराको खम्बा ।

बदली धार बगी


भूपेन्द्र महत

बदली धार बगी चट्टानमा ठोक्कियौ रे
दुखेर मुटु अब सम्झनामा कोक्कियौ रे

संन्चो बिसंन्चो मात्र जिज्ञासा राख्दा पनि
शुभ बोलीलाइ धाबा बोली झोक्कियौ रे

उताब चढाबमा थिलथिले भए पछी
किनारा पुग्न नपाई बिचमै रोक्कियौ रे

मेरो जस्तो सस्तो ठान्यौ होला अरुको मुटु
सुने मुटु तोडनेको नाईके पो तोक्कियौ रे

मन र मुटुको सिमाना चेपिएछ क्यारे
खोइ कता दुखेछ आँखा भरी पोख्खियौ रे

धेरै आँखा आए


आचार्य प्रभा

धेरै आँखा आए यहाँ बास दिन्छु भनी
धेरै हात धाए यहाँ साथ दिन्छु भनी

कस्को विश्वाश गरिकन बास माग्नु मैले
कस्को भर परिकन साथ माग्नु मैले

धेरै राहत धाए यहाँ बतास दिन्छु भनी
धेरै बचण आए यहाँ हतास लिन्छु भनी

कस्को माया स्विकारेर भर पर्नु मैले
कस्को दया साचो ठानि डेरा सर्नु मैले

(अमेरिका )

जीवनलाई नजिकबाट


स्यानु पाईजा

जीवनलाई नजिक बाट हेर्दा र चियाउदा
जीवनको परिभाषा यो फरक छैन !
पिठ्युको दुवै तिर भारी बोकेर खच्चड
मुखमा दाना को थैली बाँधेर
उध्राई रहेको छ निस्तो दाना
चिया बिना, फुर्सद बिना
बोको भोको सानो डाम्लोमा
पानी उम्लेको हेर्दैछ
लाउदै गरेको धार खुकुरी मा
बिहानी मा गोरू सिगाँरी खेल्यो
दिनभरि बाँझो खेत जोतेर पनि
सियो बिरायो , हलीले लठ्ठी बर्सायो
मानौ उ कहिल्यै नजित्ने दौड मा छ
जीबन भरि यसरी नै दौडिरहुन पर्छ
हारको भार मन मा लिएर पनि
कति लामो जीवनको म्याराथुन
आफु भन्दा दोब्बर भारी उचाल्ने
गोब्रे किरा कयौ चोटी उचाल्दै र खस्दैछ
प्रयास गर सफल भईन्छ भन्ने सिकाउदै
आफु सानो सानो गरि उचालौ भन्ने नसिकिकन
फुलको पिडा उस्तै, युज एन थ्रो क्लिनेक्स जस्तै
बोट मा जति मुस्कुराए पनि
तिपे पछि मुर्झाउनु पर्ने पिडा
देबताको मन्दिरमा होस या नेता को गलामा
थुङ्गा थुङगा मा होस या माला मा
सुन्तला लाई अमिलो भए पनि छ्या ।
कागतीलाई गुलियो भए पनि छ्या ।
सबैको मालिक सम्झने मान्छे
आफै आफ्नै लोभि मनको दासी छ
कहि ईच्छा ले रेटिएको छ
कहि बाध्यता ले रेटिएको छ
तै पनि आफुलाई सर्बश्रेस्ठ थान्दै
जहाँ नभेटिनु पर्ने हो, त्यहाँ भेटिएको छ
जिवनलाई नजिक बाट हेर्दा र चियाउदा
जीवनको परिभाषा यो फरक छैन !

पात्लेखेत-७, म्याग्दी

'कबि प्रतिष्पर्धी लडाकु होइन


आचार्य प्रभा

म प्रतियोगी बन्न सक्छु
तर ...........प्रतिष्पर्धी बन्न सक्दिन
मैले कबितालाई दाउमा राखेर
कसै सँग बाजी जित्नु छैन
''कबिता ''त स्वच्छ, साचो भावना
अनी समाजको दर्पण हुनु पर्दछ
न कि .........कसैको कलमको आसुँ जित्ने लक्ष
यदी ........उसो हो भने त
आफ्नो सन्तानलाई दाउमा राखे सरह भो नि !
के कसैले आफ्नो मन ,प्राणलाई दाउमा राख्न सक्छ ?
त्यसैले ........मेरो आशयमा
साहित्यको नीती भनेको होड्बाजी गर्ने मैदान होइन ,
'कबि''साहित्यकार 'प्रतिष्पर्धी लडाकु होइनन
जो,एकापसमा लुछाचुडी गर्दछन
अनी ........त मलाई भन्न मन लाग्दछ
म आफ्नो भावनारूपी सन्तानलाई च्याखे दाउमा थापेर
कबिरूपी जुवाडेमा अनुवाद हुन चाहन्न ,
हो ........प्रतिष्पर्धाको मैदान दिइन्छ
यस्को आशय 'अर्थ'र 'अभिमान' जित्ने लालच दिनु होइन
फेरी .........जित्नुको अर्थमा अभिमानी बन्नु होइन
त्यो त कबि भावनाहरुलाई
उत्साहित गर्न स्थान दिनु हो ,
कबिको कलमलाई मलजल दिएर
फलाउनु,फूलाउनु र प्रेरित गर्नु हो /
साहित्य अर्थोपार्जनको अपेक्षामा कहिल्यै समाहित हुँदैन
बरु ........रित्तो बनेर अरुको पीडा,ब्यथा पोख्दछ
बिक्रीती,बिसंगतीको दर्पण बनेर
आफु चर्कन्छ,समाजमा छर्लङिन्छ /
कबिताको रूप भनेको कोमलताको प्रतीक हो,
ह्रीदयभित्रको स्पन्दनको बिम्ब हो
त र .........'हार' र 'जीत'को खेल होइन
त्यसैले ........म कबिता जन्माउछु
झुठो प्रशंसाको लालचको निम्ती होइन ,
म भावना प्रष्फुटन गर्छु सत्य गालीको अपेक्षामा /
हो .........यो सहि हो ,
कबिले 'गाली' पनि पाउनु पर्दछ
कबिताले 'ताली'पनी पाउनु पर्दछ
त र .........गालिको अर्थमा घ्रीणा होइन ,
अनी .........तालिको गड्गडाहटमा झुठो प्रशङ्साको धाप होइन
जस्ले कबिको भावना हत्तोत्साहित नबनोस
झुठो प्रशंसामा कबिको कलम नमात्तियोस
म कबिता फुर्दछु ,
समाजको सत्यतालाई उजागर गर्न
त र ...........म पर्तिष्पर्धी कबिता कोर्दिन
जितेर अभिमानी बन्न
किनकी ........कबिता हारजीतको खेल होइन
बरु ......हुनसक्ला ,
भावनाहरुलाई शब्दहरुमा सजाएर कबिताको स्वरूपको
तारतम्य मिलाउन नसक्नुको कमी कमजोडी
शब्दहरुलाई 'कबिताको'आक्रीती दिन नसक्नुको असक्षमता
त्यसैले ........मलाई लाग्दछ ,
कबितारूपी भावना कहिल्यै नमिठो र अशोभनिय हुँदैनन ,
हुन सक्लान ,
'कबिता'बिद्रोहको रापिलो लप्का
जहाँ अन्याय,अत्याचारले परकाष्ठा नाघेको हुन्छ
त्यसैले ........म 'कबिता'मा अर्को बिशेषण थप्न सक्छु
'कबिता'अन्याय,अत्याचार, दमनको नारा पनि हो
म;अझै पनि भन्दिन
'कबिता'दौड्ररूपी मैदानको खेल हो
बरु ........भन्छु ,
यो त सुस्त,सरल,शान्तसँग बग्ने
भावनारूपी नदीको प्रवाह हो
सत्य र सहि मर्महरुको उपज हो
संसारको मन जित्ने साधन हो
बाजिमा राखिने बस्तु होइन
मैले कबिताको 'फेत'मा नै भनी सके
कबिता कबिको मोल हो
त र .........प्रतिष्पर्धाको मुल्य होइन
त्यसैले समग्रमा म घोषणा गर्छु
म प्रतियोगी बन्न सक्छु
अह ........पर्तिष्पर्धी बन्न सक्दिन
.
(अमेरिका )

सैदान्तीक मृत्यु


अप्जसे कान्छा
.
ढुङ्गा
कट्टी
बन्दुक
मोर्टर
रकेट
मीसाइल
अणु बम
रासायनिक बम
जैविक बम
दार्शानिक बम
राजनैतिक बम
थाहा भएका
थाहा नभएका
विनाशक बम
बनाउने
चलाउने
जुनसुकै देश
अर्गनाइजेसन
जो केहि व्यक्ति
व्यक्तिले छानेको नेता
नेताको क्याविनेट
क्याविनेटको आदेश मान्ने
पुलीश
जल सेना
थल सेना
हवाइ सेना
गोप्य सेना
तिनीहरुका सेनापति
सेनालाइ पाल्ने जनता
जनतालाइ बेला बखत दुख दिने
चोर
डाका
सुसाइड बम्बर
आतंककारी
कोहिसंग पनि
म डराउने छैन
किनकी
म भित्र
डर छैन
पीर छैन
अशान्ती छैन

मैले मेरो सैदान्तीक मृत्युमा
वर्तमानसंग हस्ताक्ष्रर गरिसके
अब म जीउदो सहिद भएको छु
तर प्रश्न उठ्‍न सक्छ
सैदान्तीक मृत्युको घोषणा किन?
आखिर वर्तमानसंग यत्रो डर किन?
जब म चौबीसै घण्टा
मैले ओड्‍ने आकाशभरि
जासुसी वीमानहरु
पीउने पानीको सतहभरि
जलसेना र जलयानहरु
टेक्ने धरतीको माटोभरि
आइ.इ.डि. र माइनहरु देख्छु
म अतालीन्छु
चिच्चाउछु
कराउछु
मलाइ वर्तमानसंग
मृत्युको डर छ
बिना पीर
बिना डर
शान्तीपुर्वक बाँच्न
नयाँ सिद्धान्त
नयाँ उपाय
नयाँ बाटो
खोज्न थाल्छु म
तर कहि पनि
बिना खतरा
बिना सन्त्रास
आफुलाइ सुरक्षित पाइन

भोजपुर हाल यु.के.

गजल


दिव्य गिरी

रक्सी र मायालुको मात उस्तैउस्तै
मायालु र रक्सीको जात उस्तैउस्तै ।

आँखाभरि आँशु अनि छातिभरि चोट
दुखाई र वेदनाको खात उस्तैउस्तै ।

आफ्नै घर आँगनमा युद्ध चर्केपछि
कालो दिन र अँधेरी रात उस्तैउस्तै ।

हाँगाहाँगाबाट भुइँमा जब खस्न थाल्छ
झरेको फूल र पहेंलो पात उस्तैउस्तै ।

कस्को कुरा बनावटी कस्को कुरा साँचो
बाइफाले र कुटुनीको बात उस्तैउस्तै ।

२०६५।७।१९
टीकाथली-५, ललितपुर ।

किन चाडै माया


आचार्य प्रभा

किन चाडै माया मार्यौ स्वार्थी बनेर
म भने सम्झी बस्छु आफ्नो भनेर

निष्ठुरी त होइनौ तिमी के पर्‍यो त्यस्तो
लाको माया बिर्सिदिने भयौ तिमी कस्तो

ज्यानै पनि दिन्छु भन्थ्यौ भेट हुँदा जहिल्यै
तिम्रो बाचा बिर्सिन्न म जूनिभरी कहिल्यै

किन मलाई भुली दियौ छल गरेर
म भने बाँची रैछु तिम्रै भर परेर
.
(अमेरिका )

आफ्नै छायाले


दिलिप योन्जन

मनमा बसि मनै त खाए उनी
हासी हासी रुई रने पारे उनी
आफ्नै छायाले

ख्याल ठट्टा गरेर छाड्यो मायाले।
आधी खोला उर्लिन्दा मनमा हुन्थ्यो सन्चो
बिना बादल मनै भत्कि गईरन्छ पहिरो
मुटु चोरी मुटु नै खाए उनी
जानी जानी पागल नै पारे उनी
आफ्नै छायाले

ख्याल ठट्टा गरेर छाड्यो मायाले।
पिर ब्यथा हराउथो तिन्ले हासी खुसी बोल्दा
हासो भए बिना कसुर बाचा कसम तोड्दा
माया दिई माया मै खेले उनी
जुनी भरलाई बिरह छोडे उनी
आफ्नै छायाले
ख्याल ठट्टा गरेर छाड्यो मायाले।
.
अस्टिन, अमेरिका

नारी


पुरुशोत्तम सुबेदी

शुगन्धले भरीपूर्ण छेउ तिमी हर पल
दुर्गन्धमा मडारियकी छेउ तिमी पल पल
मुर्ख लाई अमृत बांडेकी पनि छेउ तिमी
सत्जनको दोहोलो काढेकी पनि छेउ तिमी
मायाले संसार ढाकेकी छेउ पनी तिमी
बिवसतामा बिस बांडेकी छेउ पनि तिमी
बुझ्न सके अमृत सबकी हौ पनि तिमी
बुझ्न नजाने सबैकि बिस हौ पनि तिमी
तिमी बिनाको जीवन अधुरै अधुरो सबको
अन्जान बेला बखतमा बिसै बिस हौ सबको
विद्वान पनि तिम्रै तापको रछानमा छन सबै
चन्डाल पनि तिम्रै आडको सहारामा छन सबै

कल्प ब्रिक्ष को सुरिलो हरियो बोट हौ तिमी
कतै फल फल्छेउ त कतै बिस फल्छेउ तिमी
उन्मत्त बैंस र काजल सब थोक होइन तिम्रो
दुर्गन्धको बास आउन क्षेण भर लाग्दैन तिम्रो
महलकी रानी भई सजियकी छेउ कतै तिमी
सडककी बेस्या भई भजियकी छेउ कतै तिमी
छातीमा अंम्रित बोकेकी दयालु छेउ पनि तिमी
सन्तानको रहरले दिसापिसावमा डुबेकी छेउतिमी
हरपल हर क्षण सबकी कतै धढकन हौ पनि तिमी
शुबिधा भोगी कतै बिलक्षिणी चडकन् हौ पनि तिमी
तिमी बिनाको संसार लाग्दछ सबै लाई सुनसान
फेरी पनि अबुझ सठकि भई रहेकी छेउ अपमान
तिम्रो महिमा गरेर सकिदैन कतै कहिलेइ पनि
शुभोभित छेउ जगत भरी रात दिन जहिले पनि

बेग्लै हुन्छ


पुरुशोत्तम सुबेदी

उकाली ओरलीको थकान -खाजाको साटो भट्ट र मकै संग महिको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।
दसैं तिहार चाड पर्वमा रमाइ -तौले -लिंगे-रिङटे पिङमा मच्चिनुको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।।

भरी घांसको डोको चौपारिको बिस्राम-पिपल पातको आवाजमा गायको गीतको स्वाद बेग्लै हुन्छ
सक्रांन्तिको मेला भेट भयको बेला-कौरा रोधी सालैजो र मादल मुर्चुङगा संग तरुलको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।।

सासकले जनताको लागि-सान्ती र जन जिविकाको ग्यारेन्टिका लागि गरेको पहलको स्वाद बेग्लै हुन्छ । दियर खाने - बोलायर हास्ने - बिवेकी मनको समाज मा बाच्नुको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।।

होली पर्वमा बर्षउ बन्द बोलचाल-रातो अबिर लगाइ बोली फुकाउने दुई मित्रको मिलनको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।
जवानीको उमङग संगै संस्कार र संस्कृतिको जनाउ दिने-पहिरन र पोसाक को स्वाद बेग्लै हुन्छ ।।

सुशासन भ्रस्टचार रहित नेपाली समाजमा -नेता हुनुको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।
लुट घुसखोरी तस्करी गुण्डागर्दी - बेईमानीहरुको समाजमा राग बेग्लै हुन्छ ।।

मुर्ख र गुण्डा बिच बलत्क्रित -एउटा म्रित आत्मा संग आउने काल बेग्लै हुन्छ ।
लोक लाई हजम नहुने संकार संग मेल नखाने - गीत संगितको ताल बेग्लै हुन्छ ।।

मनमा छुरा बोकी नक्कली साईनो संग मडारिने -सेलफिसको बोली बेग्लै हुन्छ ।
सामन्ती प्रब्रितीको फटाहा अल्छि मानिस - समाजमा सधैं एक्लै हुन्छ ।।

प्यासले तिर्खायको पल -कुवा झरनाको पानी अन्जुलीको सुर्की को स्वाद बेग्लै हुन्छ ।
संगै बाच्ने संगै मर्ने वाचामा - बांधीएको दुई मुटुको जिवनमा बाच्नुको स्वाद बेग्लै हुन्छ ।।

देबकोटालाई बिन्ती पत्र


भूपेन्द्र महत

आदर्णिय गुरु देबकोटा ,जदौ !
मनभरी देश दु:खी रैछ आराम छु भनु कसरी
छातीभरी माटो रोइ रहेछ आनन्द छु भनु कसरी
बरु ,
कट्कट्टिएको रगतको छिटामा
आंसुको थोपा घोली ,यो पत्र लेखी राछु
अनगिन्ती अनुउत्तरित प्रश्नहरु, यो पत्रमा सोधि रहेछु
ब्रुजुकहरु उपबुज्रुक भएको ठाउँमा
अन्योल र संत्रास निबारणको ,उपाय मागी रहेछु
आशा छ मलाई न्याय गर्नु हुनेछ
दिल र जातको समायोजना हुन्छ कसरी ?
धन र मनको मिलन हुन्छ कसरी ?
हुलहुल टाउकाहरु
बिचरामा बिचलन भ'का हुन कि
गूदी सकिएर रन्थनिएका हुन कि
जातिय भेदको नारामा भुल्लिन्छन टाउकाहरु
राजनीतिमा झुत्त्तिन्छन टाउकाहरु
हुलहरु मोर्चा भए ,हुलहरु संघ भए ,हुलहरु संघठन भए
हुलहरु तराइ भए ,हुलहरु पहाड भए ,हुलहरु शहर भए
हुलहरु जज्लपा भए ,सबेरो भए ,खै के के भए
तर हुलहरु कहिले नेपाली भएनन किन ?
हुलहरु कहिले नेपाल भएनन किन?
शायद ,
बिचराकै अनिकाल परेको हो कि
सोचकै खडेरी परेको हो कि
बिखल्बन्धमा परेको छु म त
हजुर जस्तो ,
नोकोटिनको सर्कामा बिचारको मुस्लो उडाउन सकेन
चुरोटको बट्टा, भित्ता कतै, कसैले सोच खोप्न सकेन
बरु ,जिलेटिनको धुँवामा बारुदको कथा लेखे
बुद्धको कांखमा बाँझलाई शरण दे
छटपटाएर शान्ती रुदा
फट्फटाएर परेबा रुदा
टाउका टाउकाहरु शर ताजको सतरंज खेले
किन ?
किन?
घरदेशका नंग्रा परदेशमा पलायन छन
आफ्नै घरगाउका बाटाहरु बिराना छन
सांध सिमानामा पनि चन्द्र सुर्य लत्रिएका छन
बांकी बचेँको सगरमाथाको टोपी पनि
लाजले झुकेर कोशीमा बगेको छ
स्वाभिमानको टाल्नै नसकिने भ्वाग परेको छ
किन ?
सबाल मात्र उठाउने म पनि लांछी छु शायद
यसैले उडी चन्द्र छुने लक्षय लिन सकिन
यसैले ,
आफ्नै माटोलाई अन्याय गरी पसिना बेची रहेछु
आफ्नै टोपी लुकाएर आँफैलाई साटिरहेछु
थाहा छैन,भडकिएको हुँ कि भडकाईएको हुँ
आफ्नै भेष भुषा भुलेर उधारोमा बाँचिरहेछु म
तेसैले ,
म जस्ता कायरहरुको बुद्धिको बिर्को खोल्न
भडकिएको टाउकोमा गिदी भर्न
हजुरलाई बिन्ती गर्छु
एक चोटि फेरी आँखा उघारी हेर्नु पर्‍यो
फेरी एउटा अर्को जन्म लिनु पर्‍यो
बरु सकिन्छ भने साथमा
हजारौं दुर्योधन र दुशासनलाई सुधार्न
एउटा बिदुर लिएर आउनु पर्‍यो
हजारौं राबण र कुम्भकर्णलाई बुँझ्याउन
एउटा राम लिएर आउनु पर्‍यो
किनकी ,
यहाँ धेरै रहरहरु बाँझो छ
र धेरै बिबेकको खाँचो छ
फेरी
दिल र जातको समायोजन पनि त गर्नु छ
सांग र सिस्नोको आनन्दिको बयान पनि त कोर्नु छ
मन र पनलाई पनि त गाँस्नु छ
तेसैले मेरो बिन्ती ,
एउटा मुनामदन फेरी कोर्न आउनोस
एउटा नयाँ सोच फेरी फोर्न आउनोस
जहाँ सुनको थैला भन्दा आनन्दी मनको आकार होस्
जहाँ मुर्ती र मन्दिर भन्दा श्रम र शिपको आधार होस
घात र प्रतिघातको हाट भन्दा सदभाबको चाँदर होस्
हजुरको आग्याकारी चेलो
बर्जस्वाँठ

माटोको नयाँ गीत गाउँदै छु


राजेश राई

यो गीत गाउँदा गाउँदै
वा गाई सकेपछि
म यो राष्ट्रको लागि
बिखण्डनकारी
अराष्ट्रिय
अथवा आंतककारी बन्नेछु
मेरो टाउकोको मुल्य तोकिने छ
र फरमान आदेशहरु जारी हुनेछ, मेरो नाउँमा
सम्भवत मेरो आफन्ताहरु माथि पनि
यस्तै आदेशहरु जारी हुनेछ
मेरो जस्तै थेप्चो नाक र चिम्सो आँखा हुनुले
म मारिन सक्छु
मेरा आफन्ताहरु मारिन सक्छ
तर म मारिए पनि
मैले गाएको गीत सुनेर
धेरै गामबस्तीहरु जुरुक्कै उठेर
यो राष्ट्रसगँ
इतिहास फिर्ता माग्ने छ ,
ओढेको आकाश र टेकेको धर्तीको
जितेर हार्नुको पीडा सुनेर
जितेर नजित्नुको दुःख बुझेर
चोमोलुङ्गमाका फेदीका गामबेशीहरु
नयाँ मुन्धुमहरु फलाक्दै
फेरी मैले जस्तै गाउने छ
जबरजस्त खोसिएको इतिहासको गीत
जीतेर इतिहास नमागेको गीत
र अब फिर्ता माग्नु पर्न माटोको गीत ।
त्यासैले मसगँ मृत्यु हारीसकेको छ
मैले मृत्युसगँको युद्ध जितीसकेको छु
र म गाउँदै छु
मैले ओढेको आकाश
र टेकेको माटोको एउटा नयाँ गीत ।
धनकुटा